Moeten we bang blijven voor migratie of juist bang worden van krimp en vergrijzing?

Zonder de problemen die migratie met zich meebrengt te negeren zou ik wel eens willen inzoomen op de krimp van de arbeidspopulatie. We horen wel veel over problemen van overbevolking, maar in de projecties voor de toekomst zie ik bij de Verenigde Naties vooral gevaren van krimp en vergrijzing. Wat is er dan aan de hand?

Stel 100 mensen wonen in een landje. Er werken 55 mensen en 45 werken nog niet of zijn met pensioen, toevallig net de verhouding in Nederland. Maar stel nu dat dit een vergrijzend land is, dus dat veel werkenden oud zijn, die gaan met pensioen. Ondertussen is de vruchtbaarheid afgenomen en er komen geen nieuwe arbeidskrachten bij. Binnen de kortste keren werken er nog maar 50. Stel dat deze 50 mensen 10% productiever worden, dan blijft de economie stabiel en is de groei nul! De 5 mensen die het arbeidsproces verlaten dragen niet meer bij en hun werkkracht wordt opgevangen door de mensen die overblijven. Iets dergelijks kunnen we zien in Japan, met zijn sterk vergrijzende bevolking een voorloper op de rest van de wereld (allemaal sterk versimpeld). Ooit gehoord van The lost decade? De economie van Japan groeide tien jaar vrijwel niet, totdat de arbeidsparticipatie van vrouwen ging groeien, waarmee de krimp van de arbeidspopulatie tijdelijk werd gekeerd.

Krimp gaat eraan komen!
Een afnemende bevolking die vergrijst is dus nogal een probleem. Ondertussen nemen immers de zorgkosten toe en de overheidsschuld als percentage van het BNP neemt toe als het BNP afneemt door de dalende arbeidspopulatie. Let wel: de arbeidsproductiviteit groeit helemaal niet hard meer in Europa. In 2023 was de  arbeidsproductiviteit 0,6 procent lager dan in 2022. 

Hier de projectie van de populatie in West Europa in de leeftijd van 15 tot 64 jaar. De projectie geeft aan dat het zeer waarschijnlijk is dat de arbeidspopulatie daalt. De rode lijn is de verwachte populatie. De blauwe lijn is de verwachting als de vruchtbaarheid fors daalt of stijgt. Het is overigens nog nergens gelukt om de vruchtbaarheid fors te laten stijgen als die eenmaal onder de 2,1 per vrouw is gezakt, de blauwe lijn naar boven is dus vooral wensdenken. In Oost Europa wordt het nog veel erger dan in West Europa. 

Verwachting arbeidspopulatie West Europa

Verwachting arbeidspopulatie Oost Europa

Dit is dus geen theoretisch probleem. De arbeidsbevolking gaat krimpen en als de productiviteit zoals verwacht niet fors stijgt, stijgt het overheidstekort in Europa. Alle overheden komen in problemen.

Deze week was de president van de Amerikaanse Federale bank in Nederland. Hij gaf aan dat een van de redenen dat de Amerikaanse economie het zoveel beter doet dan de Europese te danken is aan de arbeidsmigratie. Zonder de komst van de vele migranten had de Amerikaanse economie er minder sterk voorgestaan en was de inflatie op dit moment hoger geweest.

Lastig, maar wat is het alternatief?
Natuurlijk is het opvangen van migratie lastig. In onze cultuur zit het niet ingebed (hoewel we al eeuwen met migratie te maken hebben). Eigenlijk zijn we helemaal niet ingericht op het ontvangen van migranten. En het komend kabinet gaat dat alleen maar verder verminderen.

Neem de gemeente Westland. In de gemeente Westland (32,8% van de stemmen ging naar Wilders) willen ze geen asielzoekers opvangen en geen migranten huisvesten. Maar alle Westlandse tuindersbedrijven zijn afhankelijk van arbeidsmigranten. Ondanks de sterke afhankelijkheid van migranten voor de Westlandse economie worden migranten geweerd. Er werken 12.000 tot 16.000 arbeidsmigranten en Westland wil er maar 4.500 huisvesten. Wat als het komend kabinet er in slaagt om de migratie verder terug te dringen? In Den Haag en Rotterdam gaan ze dan niet meer migranten huisvesten? Verdient Westland nog wel wat dan?

Of zoom niet in op Westland en kijk naar Nederland. Er zijn nu al te weinig mensen die in de zorg werken. Met de vergrijzing en het verlagen van het eigen risico in de zorg neemt dat verder toe. Afname van de arbeidspopulatie zal ook leiden tot hogere kosten en overheidsuitgaven, terwijl er steeds minder mensen zijn om de belasting op te brengen.

Regeren is vooruitzien. Dan is het goed om naar de voorspellingen over de bevolkingskrimp en de krimp van de arbeidspopulatie na te denken.