Zorgen om de democratie

Democratie is er in feite op gericht dat niet een enkeling bepaalt wat er gebeurt. Toch zien we dat een enkeling steeds meer mogelijkheden heeft. Denk aan de enkeling die de dodenherdenking kan verstoren, de enkeling die een Koran verbrandt en de enkelingen die met vernielingen een demonstratieve bijeenkomst verstoren. De neiging is dan om de politie het te laten oplossen. Veel beter zou het zijn als de gemeenschap om de enkeling heen die de actie afkeurt zich uitspreekt en de rust bewaart, zich niet emotioneel laat meeslepen. Als de gemeenschap het niet doet of kan en de politie moet ingrijpen is het aan vertegenwoordigers: geen olie op het vuur gooien.

Korte termijn winstbejag
Maar dat lijkt niet meer te passen bij de huidige tijd. Consistent en consequent zijn doet er niet toe. Feiten eigenlijk ook niet. De emotie is doorslaggevend voor de politicus die succesvol wil zijn. Zo kan het groepje dat de demonstraties voor Gaza doet verharden er voor zorgen dat op rechts de studenten voor tuig uitgemaakt kunnen worden: dat scoort bij komende verkiezingen. Aangifte doen tegen Timmermans: natuurlijk onzin, maar het scoort! Aan de extreme kanten is korte termijn winstbejag wat er toe doet. Dat was er natuurlijk altijd al, maar vroeger werden extreme uitingen gefilterd door de media. 

De taal en de onderwerpen worden gedicteerd door internet. Internationale onderwerpen doen er toe. Plotseling heet vroege seksuele voorlichting on-Nederlands, in strijd met de Nederlandse cultuur die rechts zo wilde koesteren. Dat scoort in Hongarije en bij rechts extremisten. Feiten zijn niet nodig. Plotseling zien we ACAB (all cops are bastards), herkenbaar uit de VS, toch echt niet passend op Nederland, maar het scoort op het internationale X. Mensen zijn boos geworden en uiten zich zoals ze gezien hebben in hun bubbel.

Zorgen om het geheel in samenhang
Zorgen om het veranderend klimaat en wat het doet met onze veiligheid? De verschillen tussen arm en rijk? Bestaanszekerheid? Het is voor mij meer de combinatie van deze onderwerpen. Vooral zorgen om de democratie, toekomstbestendigheid, prettig samenleven en goed bestuur.

Regeren is immers vooruitzien, op tijd maatregelen nemen om een crisis te voorkomen. 

Dat vraagt afstand van de eerste emotionele reactie, naar elkaar luisteren, samen kiezen voor de langere termijn, wijsheid brengen in het debat, wetenschap gebruiken. Is het consistent? Is het proportioneel? Wat zijn de feiten? Dat scoort geloof ik niet op X, TikTok en zelfs niet op TV in praatprogramma's. 

Maar op de langere termijn kan ook de democratie dood en kan wetenschap een onwelkome mening worden. En let op: dat wordt niet een leuk leven, dat levert minder welvaart en welzijn: een hoge rekening.

Daar moeten we voor waken, anders komen we nooit aan de toekomst toe.