Terrorisme wint door onderbuikreacties uit te lokken

Wat is het verschil tussen een terrorist die mensen vermoordt en mensen die de terrorist willen ombrengen? Natuurlijk hebben de mensen die reageren een duidelijke aanleiding en een diep gevoel dat vergelding nodig is. Maar belangrijker is: De terrorist heeft zijn daad gepland, overdacht en heeft de reacties van ons als publiek voorzien. Onze reacties zijn een deel van zijn plan.

De onthoofding van een journalist. Wat wilden de terroristen daarmee? Ze wilden dat de beelden de hele wereld over zouden gaan. Ze wilden dat we woest zouden worden, met afgrijzen zouden kijken. Nou, dat is dus gebeurd. Terrorisme expert Alex Schmid stelt "Terrorisme wint niet door wat het zelf doet maar door de reacties". Eerste punt is binnen voor de Jihadisten.

De democratie beschouwen de Jihadisten als een zwakke achterlijke bestuursvorm, decadent, zo je wilt. Die kan dus wel een graadje minder. Daar zijn we ook mee bezig: grenzen stellen aan de democratie, een noodzakelijk kwaad denk ik, maar wel een kwaad. Dat moeten we ons goed realiseren. Verder moeten we kijken naar effectiviteit en niet alleen naar wraak.

Niets doen is ook geen optie
Als de doelen zijn het creëren van angst en destabiliseren van het westen, betekent dat immers niet dat we niets moeten doen. Het aanpakken van extremistische websites en het stimuleren van de ontwikkeling van tegengeluiden lijkt me prima. Moslims die aangeven dat hun geloof strijdig is met de werkwijze van de Jihadisten? Uitstekend.
Maar ook inlichtingen. Zoals Ibrahim Wijbenga die aangaf dat er in de Schilderswijk 6 Jihadisten wonen die hij allemaal kent, daar hebben we wat aan. Want die verhalen dat de hele Schilderswijk vol zit, blijken stuk voor stuk niet te kloppen. Of het verhaal van de Deense ex-Jihadist Morton Storm die de CIA informeerde over Al Qaeda, die voor  geld zo weer van werkgever switcht. Zijn informatie heeft de CIA geholpen. Zo krijgen we een beeld.

Het meest effectieve middel van de Israëli's is altijd de uitstekende inlichtingendienst geweest. Alle deskundigen onderschrijven het belang van goede informatie.

Communicatie: Het inperken van de verspreiding van video's die terroristisch geweld verheerlijken kan en is denk ik nodig, maar waar de grenzen liggen moeten we wel in de gaten houden, net zoals de vraag hoe lang die maatregelen mogen. Maak dat soort ingrepen tijdelijk. Gegeven het feit dat terroristen alles doen om informatie te versturen, te kleuren en in hapklare brokken aan het westen te geven, kunnen we het belang van communicatie en tegengeluiden niet negeren.

Vervolgens? Oppakken, isoleren, indammen, geld afpakken

Nieuwe terroristen
Vreemd genoeg is nooit bewezen dat het aanpakken van een zogenaamde voedingsbodem voor terrorisme werkt. Waarschijnlijk blijven we teveel steken in het aanpakken van armoe en discriminatie, terwijl de terroristen niet per se arm zijn of gediscrimineerd worden: denk aan Bin Laden. Terroristen verschuilen zich achter een hele bevolking, alle Moslims bijvoorbeeld, maar het gaat om heel bijzondere individuen, niet om alle Moslims. Gematigde Moslims moet je dus juist ruimte geven, niet boos aankijken op de daden van de terroristen.

Wel is voorkomen van onnodige slachtoffers natuurlijk belangrijk. Want dat is wel een mogelijke voedingsbodem. Dat is tevens de zwakke kant van Israël. Al in 1948, (de Arabisch-Israëlische oorlog) werd de basis gelegd voor de Palestijnse zaak door de Palestijnen uit Israël te verdrijven, hoe begrijpelijk het ook was dat de Israëliërs geen Palestijnen meer als buurman wilden. En hoezeer ik ook begrijp dat de Israëliërs die tunnels van Hamas kapot willen maken en de Hamas menselijke schilden gebruiken, de raketten van Israel maken niet alleen nieuwe slachtoffers, maar ook nieuwe terroristen. Want bekijk het van de kant van de slachtoffers en je ziet hun reden om raketten af te vuren op Israël.

Geld
Geld is ook belangrijk. Vroeger was het simpeler, het was vooral staatssteun, waardoor het ook mogelijk was om specifieke staten aan te pakken. Tegenwoordig is het onduidelijker: financiële constructies, rijke Saoediers, maar ook georganiseerde misdaad hoort erbij. Dat maakt het moeilijker om je op staten (Khadaffi, Iran) of groepen te concentreren. 

Niet alle terrorisme is uit te bannen. Het is verbonden met een open economie en open geglobaliseerde wereld. Gemakkelijker dan in het verleden kunnen medestanders worden gevonden en bereikt. De terughoudendheid van het westen om onschuldige burgers slachtoffer te maken buiten mensen die op dit punt geen geweten hebben uit. Een individu kan dan heel veel schade veroorzaken, met een zelfmoordaanslag, veel meer dan vroeger.
Tegelijk moeten we constateren dat er meer slachtoffers vallen in het verkeer terwijl mensen daar minder bang voor zijn. Geen hond die zal voorstellen alle mobiliteit in te perken, terwijl de vrijheid van meningsuiting ineens erg ver teruggedrongen kan worden. Met steun vanuit de politiek, ook de liberale politici die zeggen te staan voor de vrijheid. Continue angst is precies wat de terroristen willen. Inperking van vrijheden en een grote muur zetten om Europa vinden ze prima.

Blijf dus nadenken. Wie zijn ze? Wat willen ze bereiken, wat is onze reactie en wat is daarvan het effect? Oppakken, isoleren, indammen, geld afpakken, lijkt mij de strategie.

Maar gaat het alleen om op de Westerse wereld gerichte terreur?
Terreur is echter ook gebruikt om een nieuw regime te vestigen en de macht te handhaven. Dat vraagt 5 voorwaarden om te slagen. ( Eugene V. Walter. "terror and resistance" haalde deze voorwaarden uit door hem bestudeerde regimes in Afrika die ondanks dat de machthebbers niet bedreigd werden toch terreur uitoefenden)

1. Gedeelde normen en waarden / ideologie die de terreur rechtvaardigen
2. De slachtoffers zijn onbelangrijk voor het voortbestaan van het maatschappelijk systeem.
3. Slachtoffers en beulen moeten losstaan van het normale sociale leven
4. Terreur moet leiden tot een stimulans om samen te werken met het regime
5. Samenwerkende instituties moeten in stand gehouden worden.

We zien dat de terreur van de IS internationaal gezien de kenmerken heeft van terrorisme vergelijkbaar met internationaal opererende organisaties, maar plaatselijk een manier van regeren die helaas niet ongekend is in de geschiedenis en die niet vanzelfsprekend leidt tot de val van het nieuwe regime. Aan alle vijf voorwaarden lijkt voldaan. Overigens is de strijd daar ook nog niet gewonnen door de IS. Maar de reactie daar lokaal is uiteraard vluchten of conformeren.

De Taliban hadden zonder ingrijpen van buitenaf ook in het zadel kunnen blijven met gebruik van terreur als "normaal" instrument, zoals we het hier nu alleen nog kennen van The game of thrones. Ook in Nederland stonden vroeger mensen graag te kijken naar een executie. Er is dus een heel reële kans dat met geld van extreem Islamitische organisaties een regime gevestigd kan worden dat overleeft. Dat is een heel anders dan het internationale werk van het terroristische Al Qaeda. Maar ook Al Qaeda heeft als officieel doel het vestigen van een kalifaat.  Boko Haram heeft nu ook een kalifaat uitgeroepen.

Terreur om aan de macht te blijven is anders dan de terreurdreiging hier in Nederland of van cellen elders in de Westerse wereld. De IS heeft geen reden om in de westerse wereld aanslagen te plegen, Boko Haram ook niet. De Jihadisten steunen de IS en gebruiken de beelden voor hun eigen campagne om haat te zaaien, het westen te ondermijnen en medestanders te inspireren. Terrorisme meets a new regime, een explosieve combinatie. In elk geval is een ding duidelijk. Er is sprake van rationeel handelen en het uitlokken van reacties bij ons. Èn van internationaal opererende terroristen, èn van lokaal opererende terreur zaaiende machthebbers. 

Laten we verder kijken dan wraak nemen door een vermeende sympathisant af te ranselen. En ook niet de vrijheid van meningsuiting afschaffen en de Islam demoniseren in reactie op deze terroristische video. Inlichtingen winnen, oppakken, indammen, isoleren, geld afnemen: lijkt me beter. 

Niet overlaten aan terrorisme-experts

Hm, ik merk het, net als de lezers, ik ben geen terrorisme-expert. Ik wil er voor mezelf wel meer greep op krijgen. Want terrorisme is te belangrijk om aan experts over te laten.