Armoede? Bestaanszekerheid!

Gaat bestaanszekerheid wel over geld? In 2011 waren er 481.800 huishoudens of 928.700 personen arm volgens de definitie van het CBS. In 2021 waren er 515.200 huishoudens of 891.100 personen volgens die definitie arm. Meer huishoudens, maar minder personen. Dat zal met de inflatie van 2022 en 2023 wat hoger zijn geworden, maar vergeleken met 2011 is er eigenlijk geen sprake van schrikbarende stijging van de armoede. Wat is er wel veranderd waardoor we nu vaker spreken over armoede en bestaanszekerheid?

Onzekerheid
Dat het anders voelt komt door onzekerheid, bijvoorbeeld over je huis. Je wilt een gezin starten en hebt nog geen woonruimte. Of je bent onzeker over de baan omdat je tijdelijke contracten hebt. Of je krijgt een toeslag maar het blijkt dat je eigenlijk minder had moeten krijgen en je moet een enorm bedrag terugbetalen. Gemiddeld kun je meer te besteden hebben met toeslagen, maar als je duizenden guldens moet terugbetalen waar je niet op gerekend had ben je pas echt de klos.

Natuurlijk kunnen sommige mensen niet goed omgaan met geld. Sterker: dat komt letterlijk in de beste families voor. Maar de mensen met genoeg geld hoeven nooit te checken of ze genoeg geld hebben voor die week of na te denken of ze volgende maand werk hebben. Bovendien blijkt uit onderzoek dat de onzekerheid en financiële stress leidt tot minder doordachte beslissingen en minder ruimte om vooruit te plannen. Dat wil dus niet zeggen dat financiële slimheid niet belangrijk is in de strijd tegen armoede, maar dat kan nooit het enige zijn.

Op meer gebieden tegelijk werken
Een mooi project kwam ik tegen bij woningbouwvereniging Domesta. Op verschillende manieren pakt de corporatie de armoedeproblemen aan. Als eerste de voorzieningenwijzer: Bij intake van nieuwe huurders en bij huurders met schuldproblemen In een persoonlijk gesprek laten ze de huurder zien hoe zij kunnen besparen en waar ze recht op hebben. Daarvoor gaan ze bij de huurder thuis op bezoek. Gemiddeld besparen huurders € 500 per jaar! Als tweede kijken ze naar energiearmoede. Tot op bouwblokniveau weet Domesta waar energiearmoede het hardst zal toeslaan. Zo wordt duidelijk in welke complexen en straten de verduurzaming prioriteit moet hebben. 

Fundamenteler is het project wat met de Alliantie van Kracht is opgezet in Drenthe. Nieuwe generaties uit arme families hebben een grotere kans om zelf ook arm te worden. Om te voorkomen dat armoede wordt doorgegeven van generatie op generatie kijken de partijen die deelnemen naar maatregelen op het niveau van de familie, werk en inkomen, onderwijs, initiatieven vanuit de burger zelf en de ruimtelijke omgeving. Dat is dus niet iets wat één partij alleen kan, maar door samen te werken en activiteiten op elkaar af te stemmen kom je daarin verder. hier meer over "intergenerationele armoede".

Het lastigst is de zelfwerkzaamheid te vergroten. De voorzieningenwijzer en persoonlijke maatwerkaanpak is de start, maar hoe gaat het dan verder? Want anders word je permanent afhankelijk. Feitelijk is het een driestappenmodel. Eerst stabiliteit dan economische vooruitgang en vervolgens zelfredzaamheid. Dat wordt onderzocht en gaat over hulpmiddelen op al die verschillende terreinen. Domesta pleit er dan ook voor om terughoudend te zijn: ‘We kunnen als organisaties heel veel aanbieden, maar dat kan ook overweldigend zijn. We moeten goed luisteren en kijken, en gepaste afstand houden. Je altijd afvragen: waar help je iemand nou écht mee?” Daar gaat het dus echt om bij bestaanszekerheid en armoede.

De visitatiecommissie (waar ik onderdeel van uitmaakte) was daarom lovend over Domesta. Ik heb door het visiteren van een woningcorporatie weer veel geleerd!

Ook een aanbeveling: de sterktste schakel in Waalwijk. Ook daar aandacht voor meer dan alleen de eerste financiële nood om armoede van generatie op generatie te doorbreken..