Prestatiebeloning en selfserving bias

Met feitjes en bewijzen rond correlaties kom je niet ver. Mensen willen meegesleept worden en dat gebeurt niet met een bewijs dat van de 20 startups er 10 mislukken en misschien 8 een marginaal bestaan leiden. Niet alleen is het lastig om de getallen en percentages in je op te nemen, het is ook fucking BORING!  Dus niet zeggen dat die mensen mazzel hebben, maar blijven zeggen dat ze geweldenaren zijn. Dat is leuker. En daarom hebben we nog steeds prestatiebeloning.

Want mensen luisteren liever naar een meeslepend verhaal van Mark Zuckerman over hoe hij Facebook startte en daar godsgruwelijk rijk mee werd. Nou nemen die startups meestal zelf het risico, dus laat ze. Waar het mij om gaat is dat wetenschap er niet toe doet: je moet een droom hebben en die najagen. Maar de slimste venture kapitalisten (die geld in die startups steken) weten niet wie echt succes zal hebben en wie niet. Wetenschappelijk bewezen.

Geen relatie tussen prestatiebeloning en succes

Nou denk ik dat je meer succes hebt en het beter volhoudt met een mooi verhaal, maar toch is het jammer dat de wetenschap er niet toe doet (en dat die venture capitalists dat voor zich houden).
 

Zo zijn er ook mensen die met hard werken betere resultaten behalen op de beurs. Zij hebben een mooi verhaal om te vertellen! Maar er zijn er nog meer die met hard werken magere resultaten behalen. Ooit iemand op een TedX lezing horen vertellken hoe hij met hard werken waardeloos presteerde? Dat verhaal wil niemand horen! De beloning die beurshandelaren in het vooruitzicht ligt helpt niet om met hard werken betere resultaten te behalen. Ik ontken niet dat sommige mensen er harder van gaan werken, ik ontken wel dat er een relatie is met succes.  Je moet dus goed weten wat je wilt als je een prestatiebeloning invoert. Hoogstens kan je verantwoordelijkheid stimuleren door mensen eigenaar te maken van bedrijven. 

Nu over het stoppen met de prestatiebeloning bij ABNAMRO.

Als het zo is dat die prestatiebeloning eigenlijk kul is en je de gestelde doelen ook zonder goed te presteren haalt, dan kan die prestatiebeloning gezien worden als gewoon normaal loon. Dan heeft Peter Wakkie gelijk dat de bestuurders wat extra’s mogen krijgen. De redenering is dan: “Die prestatiebeloning was niet gerelateerd aan iets dat moeilijk bereikbaar was. Eigenlijk hebben we iedereen ermee belazerd. Het was gewoon normaal loon. Het stoppen van de bonus was het stoppen met gewoon loon onder een andere naam, dus hebben de leden van de RvB fors ingeleverd”.  Of, als we iets voorzichtiger zijn “het was mogelijk pech te hebben, daarom was een bonus van 500.000 van 10% onzeker. De waarde van de bonus is dan 450.000.” Iedereen is boos over Peter Wakkie. Maar eigenlijk was hij niet meer dan de boodschapper. Er zit een bepaalde logica in het verhaal. Hij zegt eerlijk dat die topmensen echt serieus denken dat ze zoveel waard zijn. 

Ik sluit overigens niet uit dat er mensen rondlopen die echt uniek veel waard zijn. Alleen is het zo moeilijk om uit te vinden wie dat is. 

Remember Van der Hoeven? 

Neem die CEO van Ahold, Van der Hoeven. Hij werd volgens mij meerdere keren topman van het jaar! Dan denkt iedereen dat hij dan wel miljoenen waard zal zijn. Maar hij bracht Ahold wel aan de rand van de afgrond. Sjoerd van Keulen, topman van SNS Reaal, was ook CEO van het jaar (in 2007). SNS moest gered worden door de overheid door avonturen gestart onder deze topman. Dat ze geweldige resultaten bereikten en dat ze enorme winsten behaalden voor de aandeelhouders was niet meer dan een mooi en meeslepend verhaal. 

Leve de grijze muis

De beste topmannen zijn eerder een grijze muis. Dat zijn namelijk mensen die zichzelf niet zo belangrijk vinden, dus die luisteren naar advies dat vervelend is. Het organiseren van tegenkracht en het je de waarheid laten zeggen is waarschijnlijk een belangrijker kwaliteit dan veel testosteron hebben en in staat zijn mensen in vervoering te brengen met je onwetenschappelijke verhaal. Mensen die meer dan 5 ton verdienen zijn meer dan anderen gevoelig voor self serving bias, het zelfbevestigende vooroordeel. Het zelfbevestigende vooroordeel zegt dat deze mensen succes aan zichzelf te danken hebben en mislukking aan anderen te wijten zijn. De prestatiebeloning draagt bij aan dat verhaal. Van Keulen en Van der Hoeven misten de tegenkracht omdat ze topmannen van het jaar waren geweest en lekker veel verdienden.  

Je zou tegen mensen als Sjoerd van Keulen en Van der Hoeven zeggen dat ze vooral naar het buitenland moeten gaan als ze daar meer verdienen. Wie weet welke concurrent van Ahold of SNS ze daar de vernieling in hadden kunnen besturen! En waarom zou dat niet opgaan voor de bestuurders van de Twentsche Bank?