donderdag 5 mei 2016

Haal de solidariteit terug in de samenleving

De verzorgingsstaat is opgebouwd uit solidariteit, het was een verbetering van diverse vormen van liefdadigheid vanuit de kerken en de vakbonden. Er was grote steun om mensen die in problemen kwamen te helpen om hun leven op orde te krijgen. Er gebeuren nu eenmaal dingen die je niet in je eentje oplost en waarbij de samenleving wil helpen. Dat willen we graag zo houden. Wel steun als dat nodig is, maar niet als dat niet nodig is.

De solidariteit werd geprofessionaliseerd en net na de oorlog startte “vader Drees” in 1947 als minister van Sociale Zaken de Noodwet Ouderdomsvoorziening, de voorloper van de AOW. Drees had een mooie combinatie van zorgzaamheid en soberheid. De verzorgingsstaat was geboren en werd uitgebouwd met de AOW, de Bijstand en andere sociale verzekeringen. Eigenlijk zoals we allemaal de verzorging voor elkaar zouden willen.

De Staat
Het zit hem al in de naam “verzorgingsstaat”, het gaat nu om de staat die ons verzorgt. De solidariteit werd beter geregeld, zekerder, maar ook anoniemer. Die verzorgingsstaat is opgebouwd in de tijd dat de politieke partijen nog echt een goede band hadden met de bevolking. Er was ook vertrouwen dat er goede afspraken waren. Terwijl nu 1 a 1,5% van de mensen lid is van een politieke partij, was er in de jaren na de oorlog nog veel interesse om lid te zijn van een politieke partij. De KVP had na de oorlog 400.000 leden, dat is denk ik meer dan er nu van alle partijen bij elkaar lid zijn, terwijl er meer mensen wonen in Nederland. Doordat de verzorgingsstaat anoniemer werd, is minder goed duidelijk hoe de solidariteit precies is geregeld.

Solidariteit (v) bewustzijn van saamhorigheid en bereidheid om de consequenties daarvan te dragen: uit solidariteit bleef hij ook weg. (Van Dale).

We zien nu dat we gedwongen worden consequenties te dragen (we betalen via de belastingdienst), maar de saamhorigheid is onduidelijk. De bereidheid om de consequenties te dragen zal daardoor steeds meer afbrokkelen.

Veel steun voor echte solidariteit
Dat wringt en dat is jammer, want er is veel solidariteit in de samenleving aanwezig. Als iemand via de Wmo een bijdrage ontvangt is er wat twijfel of deze bijdrage echt nodig is, je zou kunnen zeggen: er is twijfel of er bij de burgers bereidheid is de consequentie te dragen. Maar als iemand geen bijdrage krijgt en hij brengt het verhaal in de pers, zoals de de traplift voor een 90 jarige Alphenaar die de gemeente niet wilde vergoeden, dan is er bijna een oproer. Dan is het niet meer anoniem en zijn we juist blij dat we voor mensen die het nodig hebben steun hebben geregeld.

Van verzorgingsstaat naar solidariteit
Kunnen we die solidariteit weer zichtbaar maken in de verzorgingsstaat? Kunnen we er weer een verzorgingssamenleving van maken?

Dat kan.

Het is juist in de overheid die dichter bij de mensen staat, waar de Wmo wordt uitgevoerd. Bovendien is met de vernieuwing een toets in de uitvoering gekomen die het geheel minder anoniem maakt. Je bent niet meer een klant van de gemeente die zijn recht komt halen. De Wmo geeft de ruimte om eerst te kijken wat mensen en hun netwerk zelf kunnen doen om daarna als gemeente de steun te bieden die nodig is. Eigenlijk een prachtig idee, dat helaas volledig verborgen wordt uitgevoerd.

Laten we het zelf controleren
Die Wmo wordt momenteel weer een juridische kant op getrokken. Steeds vaker gaan mensen in beroep tegen een beslissing van de rechter en maken advocaten uit wat voor recht iemand heeft op ondersteuning. Dat hoeft helemaal niet. Waar het om zou moeten gaan is dat we als samenleving weer vertrouwen hebben dat de ondersteuning gebaseerd is op solidariteit. Heeft de gemeente een besluit genomen over maatschappelijke ondersteuning waarbij op een goede manier eerst is gekeken wat mensen zelf kunnen doen en of daarna goed besloten is welke steun de gemeente aanvullend kan geven binnen de kaders die daarvoor opgesteld zijn. Dat is niet een juridische vraag, maar eerder een maatschappelijke vraag.

Met De Tweede Mening proberen Marije van den Berg en ik de verzorgingsstaat weer terug te brengen tot iets maatschappelijks, gebaseerd op solidariteit. Als mensen het niet eens zijn met de anonieme afweging door de gemeentelijke ambtenaar, dan zouden ze hun zaak moeten kunnen voorleggen aan een groep burgers (aselect gekozen op basis van loting bijvoorbeeld). Die burgers kijken dan of de gemeente een goede afweging heeft gemaakt. De zaak wordt beschreven en de naam geanonimiseerd. Maar de groep burgers krijgt inzage in de argumenten van de aanvrager en de gemeente. Wat is er echt aan de hand? Want ook dat geval van die traplift voor de 90-jarige had natuurlijk een bijzondere achtergrond. Wat was daar aan de hand? De gemeente kon niet meer zeggen dan dat het genuanceerder lag en wij werden gevraagd dat dan te geloven. Laat een groep gewone burgers ernaar kijken! Als zij in ruime meerderheid vinden dat de gemeente een verkeerde afweging maakte, dan moet de gemeente opnieuw een afweging maken.

FBTO doet het al
FBTO, een coöperatieve verzekeraar, doet het al. Je kunt een afwijzing van FBTO als je een schade hebt voorleggen aan een groep gewone mensen. Is een meerderheid van mening dat er uitgekeerd moet worden, dan doet FBTO dat. Reken je niet rijk, want in meer dan 90% van de gevallen krijgt FBTO gewoon gelijk, al 5 jaar. Waarom? Omdat die gewone mensen niet dom zijn en niet automatisch alle claims goedkeuren. Want iedereen begrijpt dat de verzekeringspremie omhoog gaat als je iedereen gewoon geld geeft. Zie onderling.nl

Dat zelfde gaat natuurlijk op met de maatschappelijke ondersteuning. Er is grote steun voor het geven van steun. Maar iedereen beseft dat het geld wel ergens vandaan gehaald moet worden.

Zo kunnen we de anonieme verzorgingsstaat anoniem houden, maar kunnen we meer vertrouwen hebben dat het principe van de solidariteit echt gewaarborgd is. Meer weten? Zie www.detweedemening.nl.


P.S. We hebben al enkele geïnteresseerde gemeenten gevonden om mee te doen. We zoeken nog gemeenten die mee willen doen aan de eerste proef!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten