Burgers moeten zich uitspreken over hervormingen en bezuinigingen

Moeten de kiezers beslissen over de bezuinigingsvoorstellen? Ik denk het wel. Maar is het alleen aan de kiezers? Helaas is het iets complexer dan dat. De kiezers moeten aantoonbaar verantwoordelijkheid nemen voor bezuinigingen. Het motto van het kabinet Rutte was vrijheid en verantwoordelijkheid, alleen vrijheid lukte, verantwoordelijkheid kwam minder uit de verf.

Even terug naar Griekenland. Het land had een hoge schuld, nooit werd er een punt van gemaakt. Plotseling was het vertrouwen in Griekenland weg. Griekenland moest de schuld niet zomaar een beetje terug brengen, maar zeer veel terug. Anders hadden de financiers geen vertrouwen in het land en kon het land geen geld meer lenen. De kiezers kwamen in opstand, maar dat hielp ook niet echt. Spanje had helemaal niet zo'n hoge schuld. Daar was het de hoge werkloosheid en de snelheid waarmee de schuld opliep. Zodra de geldschieters geen vertrouwen hebben dat de regering fors kan bezuinigen, dan stijgt de rente die Spanje moet betalen voor leningen en stijgt dus ook het tekort op de begroting. 

In Nederland gaat het beter, veel beter. Maar het extreme beeld van Griekenland en Spanje leert ons wel wat. Het is heel wat complexer dan de kiezers die stemmen voor een inzet bij de bezuinigingen. Het gaat om het balanceren tussen het vertrouwen van de kiezers en het vertrouwen van de financiers. 

Dat is helemaal niet raar. Nederland kiest ervoor om tekort te accepteren en geld te gaan lenen. Iedereen die zelf de huishoudpot op orde wil brengen, weet dat ze kunnen doen met hun inkomen en vermogen wat ze willen - als ze geen geld willen lenen. Zodra ze meer uitgeven dan ze hebben, moeten ze geld gaan lenen. Dat kan heel verstandig zijn. Geld lenen voor het opzetten van een bedrijf is bijvoorbeeld zeer verstandig als je daarvoor een gat in de markt ziet. Geld lenen om een huis te kopen in de meeste gevallen ook. Maar de essentie is, dat je accepteert dat je niet helemaal vrij bent om dan zelf te beslissen wat je doet. Degene die het geld geeft moet vertrouwen hebben dat jij het ook weer terug betaalt. 

De staatsschuld van Nederland wordt bekostigd door obligaties uit te geven. Als er minder mensen zijn die vertrouwen hebben in Nederland dan moet Nederland een hogere rente betalen voor het lenen van geld. Als er dus een rijke vermogensbeheerder in Texas is die geen vertrouwen heeft in de plannen, dan kan de rente stijgen. Dat kunnen we vervelend vinden, maar het is wel zo.

Nu zal het niet zo'n vaart lopen, want als de vermogensbeheerder moet kiezen tussen obligaties van Nederland of van Spanje, dan ziet hij Nederland als betrouwbaar. Maar dat vertrouwen is niet meer zo rotsvast als vroeger. Je kunt het zo verliezen.

De burgers als de baas van de Nederlandse overheid moeten dus niet alleen stemmen, maar moeten ook elkaar overtuigen hoe Nederland zich betrouwbaar kan tonen. Je komt niet weg met boos zijn dat je langer moet doorwerken of dat je moet lenen om te kunnen studeren. 

In al die SBS en RTL programma's om schulden weg te werken zien we dat er alles aan gedaan wordt om de inkomsten te verhogen: door aan het werk te gaan. Verder wordt gekeken welke uitgaven (abonnementen bijvoorbeeld) gestopt moeten worden. Het belangrijkste is dat de mensen met schulden aantoonbaar hun verantwoordelijkheid nemen. Vroeger hadden politici zo'n goede band met de kiezers, dat ze wel wisten welke abonnementen gestopt konden worden en wie wilde werken ging snel aan de slag. Tegenwoordig gaan politici de eerste honderd dagen dat ze regeren het land in om naar de mensen te luisteren. Dat is nu niet meer genoeg.

Politici moeten nu het land in om mensen te overtuigen van bezuinigingen en hervormingen (hier over de noodzaak). Lukt het de kiezers te overtuigen, dan zal dat ook de financiers overtuigen. Stemmen winnen om te bezuinigen is een heel nieuwe tak van sport. Lukt dat echt? Dan nemen burgers hun verantwoordelijkheid en gebeurt er echt iets heel bijzonders. Dan zal de rente in Nederland nog lager worden dan de Duitse.