maandag 28 november 2016

Hiërarchie maakt plaats voor insluiting en gelijkheid

“Hiërarchisch leiderschap wordt steeds minder relevant. Afhankelijk van de context (opdracht, project, omgeving) neemt steeds een andere medewerker het voortouw: contextueel leiderschap. Formele en hiërarchische communicatie- en escalatielijnen worden persoonlijker, informeler en directer....” Ik zag weer een mooie blog met enthousiasme voor nieuwe manieren van werken.

Het is voor velen herkenbaar. consultantsspeak. Een mooi aansprekend verhaal dat aanknopingspunten vindt in wat je zelf meemaakt. Met prachtige voorbeelden erbij van open netwerken die mensen voorop zetten. Is het inderdaad niet zo dat de baas niet meer alles zelf kan beslissen? Dat komt toch uit de tijd van de massa-economie en het werken met vertegenwoordigingen. Het wereldbeeld er achter is bepaald door een beeld van machines waarin we allemaal een radertje vormen. Je kunt toch nooit van bovenaf rekening houden met al die verschillen in de werkelijke situatie? Dus ja, een mooi begin en je leest graag verder. Het gaat over sociale innovatie, werken met platforms in plaats van hiërarchie. Herkenbaar? Voor mij wel.

Waarom een juichverhaal?
Het gaat maar al te vaak door als een juichverhaal. Uitsluiting en ongelijkheid (door hiërarchie, positie en status) maakt plaats voor insluiting en gelijkheid. In plaats van vaste doelstellingen, prognoses en strakke (starre) planningen werken platte organisaties met een (bewegende) stip op de horizon en passen deze al doende aan op de praktijksituatie en realtime beschikbare data. ….

Ik stop nu verder met citeren. Ik was eerst gegrepen door het stuk en kwam daarna tot bezinning. In gedachten ging ik weer terug naar de zin waar ik was blijven steken. “Uitsluiting en ongelijkheid (door hiërarchie, positie en status) maakt plaats voor insluiting en gelijkheid.” Hoezo? Was die vertegenwoordigende democratie niet ooit bedacht omdat mensen stelselmatig uitgesloten werden? Ik zoek naar de bron en merk dat de onderzoeker waar het vandaan komt helemaal niet zo'n duidelijke claim maakt. Het is eerder een waarschuwing om te vechten tegen uitsluiting. De boodschap is dat hiërarchie ons niet meer kan redden, maar dat we iets nieuws moeten uitvinden. Minder aansprekend, wel realistischer.

Bevrijding uit de hiërarchie
Ja, het gaat over bevrijding van mensen uit een door managers gestuurde omgeving. Maar nee, er zijn weinig voorbeelden van vanzelfsprekende betrokkenheid van iedereen. Ik maak het in elk geval in mijn eigen omgeving niet mee. Ik ben soms actief in mijn eigen buurt en soms niet. Ik ben lid van organisaties waar ik nooit iets inbreng en van organisaties waar ik actief ben. Kom je als buitenstaander bij een organisatie, dan merk je dat dat een flinke drempel met zich mee brengt. Uitsluiting en ongelijkheid is niet zoals het moet, maar het is wel de werkelijkheid.

De nieuwe uitdaging is bevrijding uit de hiërarchie die niet goed kan omgaan met complexiteit. De nieuwe uitdaging is co-creatie. Maar die uitdaging brengt niet vanzelfsprekend insluiting en gelijkheid, integendeel: ik ben beter gebekt dan de gemiddelde deelnemer, dus ik heb meer invloed dan de gemiddelde deelnemer. Dat betekent dat ik zal moeten opletten dat ik anderen niet uitsluit.

Dat geldt ook voor de vertegenwoordigende democratie. Die wordt vrij gemakkelijk dood verklaard, want weet niet goed om te gaan met de kracht die in de samenleving aanwezig is. Maar laten we eerlijk zijn. er is nog geen uitgewerkt alternatief. Dat moet strompelend en onderzoekend uitgedacht worden. Ik ken buurten die opbloeiden zodra de gemeente ruimte gaf. Ik ken er ook die ruimte brachten voor de buurtburgemeester, tot aan forse verdiensten toe voor aan deze buurtburgemeester gerelateerde bedrijven. En ik ken buurten waar mensen zwijgen en bij de verkiezingen wraak nemen voor de co-creatie als het resultaat een moskee is.

Veronachtzaam niet de stembus en de toeschouwende burgers
De participatie is niet te stoppen, want overheden kunnen niet meer zonder de kennis en kracht die lokaal aanwezig is. Meer participatie betekent misschien wel dat de stembus belangrijker wordt. Abraham Kuyper was de oprichter van de eerste politieke partij. Juist omdat de eenvoudige gereformeerden niet aan de bak kwamen, was er zo'n partij nodig vond hij.

Wie is nu de klokkenist der kleine luyden? De persoon die een stem geeft aan mensen die opzij geschoven worden in al die gesprekken over de verbetering van de buurt en met professionele lobbyorganisaties in co-creatie vernieuwen? Veel mensen zijn toeschouwers in al die vernieuwingen, je hoort ze niet. Zij geloven misschien wel meer dan jij in hiërarchie. Neem je hen ook mee? Bied je hen ook invloed? Sluit je iedereen in?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten