We moeten leren luisteren

Iedereen die dat wil kan invloed uitoefenen. Dat willen mensen ook en het gebeurt ook. Via Twitter slingeren de mensen hun ergernis de lucht in en op Facebook delen mensen diverse opwekkende of juist woedend makende berichten. Daar tussenin zit weinig. Zo schijnt het bestuur in Nederland net zo slecht te zijn als in Griekenland en schijnt de rechtsspraak te lijken op die van Noord-Korea. Op het moment dat zulke opmerkingen komen haak ik af. Af en toe hoor ik de behoefte om mensen die gaan stemmen eerst een examen af te nemen. Dat is niet de juiste weg.

Zo ook bij debatteren. Debatten via Facebook zijn niet te doen en ook in de werkelijke wereld lijkt het moeilijker dan vroeger omdat er over basisfeiten al discussie is. Zo zou Trump de meeste stemmen hebben gekregen en de geldschepping in Nederland erger dan in de VS te zijn. Ook bij debatten moet je niet eerst een examen afleggen. Toch komt ook daarbij wel eens die boze gedachte in mij op.

Jij hebt ongelijk, ik wil er nu niets meer over horen

Toen ik klein was, konden mijn broers me gek maken door te roepen “Jij hebt ongelijk, ik wil er niets meer over horen!” gevolgd door een gekmakend na na na na na (dat we nog kennen van de reclame van Rolo met de olifant). Dan kon ik niets terug zeggen. Zo ongeveer wat Geenpeil probeerde in de aanloop naar het Oekraine-referendum. Dan kun je weglopen, maar ja, dan laat je de discussie over aan de roeptoeters. Bad discussion drives out good discussion. (de wet van Albeda) Of je kunt mensen als Jan Roos toegang tot de discussie weigeren, maar dan mag het toch echt geen publiek debat meer heten.

Maar ook nu is er nauwelijks publiek debat. De toon maakt dat mensen gelijk krijgen, want “Ik weet dat zo net nog niet” maakt geen indruk. Je zegt “Je liegt!”, of (afhankelijk van je inbreng) “Ga toch lekker de elite knuffelen” of “Het lijkt wel 1933 als ik je zo hoor!”. Dus praten mensen vooral met gelijkgestemden. Dan krijg je gemakkelijk gelijk en ben je het eens over de "basisfeiten" als ze niet correct zijn.

Leren debattteren

We moeten zelf leren debatteren en besluiten. We moeten wel door internet, Facebook en Twitter. We zijn er ook aan toe. Er is een grote behoefte aan nieuwe vormen van democratie, grote behoefte om gehoord te worden en wat minder behoefte om te luisteren. We zijn assertiever. 

Eigenlijk zou het programma Lagerhuis terug moeten komen. Daarin bediscussieerden mensen uit alle lagen van de bevolking bepaalde thema's. Daarin zag je hoe iedereen op zijn manier kon bijdragen. Wil je namelijk goed besluiten, dan moet je ook leren luisteren, leren te kijken of er fouten zitten in jouw redenering en of je feiten wel kloppen. In een burgerjury met verschillende mensen die met elkaar wel moeten blijkt het overigens te kunnen. Er is geen alternatief, want we willen de discussie niet overlaten aan de kerk, grote bedrijven of de politiek.

Kunnen we het?

We kunnen het, vinden velen. Maar is dat echt zo? Ik vind het zelf vrij moeilijk. Het moeilijkste vind ik weten wat waar is en weten wat we niet weten. Dat merkte ik in de Oekraïne-discussie. In kleine zaaltjes was er nog wel een beetje debat, maar gemiddeld gesproken was het een geroeptoeter van jewelste. Gevoed met nepnieuws verspreid door de Russen, direct ongefilterd overgenomen op Geen Peil.nl. . 

Bij ons werden laatst de fietsen die buiten stonden omgegooid en de fiets van mijn dochter beschadigde. Helpt het dan om te roepen dat de grenzen moeten sluiten voor asielzoekers of alle moskeeën te sluiten? Ik weet niet eens of het wel moslims waren die zo baldadig de fiets vernielden. Toch is dat wel de basis voor alle reacties, die opkomen omdat er een instinctieve gedachte is dat De Anderen niet deugen, Apen slaan apen van buiten de groep ook gewoon het territorium uit. Dus zijn we geneigd de daden van de anderen uit te vergroten. Ik ken iemand die voortdurend nieuws over stelende Marokkanen op Facebook post. Hij denkt serieus dat het een gegeven is dat de meerderheid van de Marokkaanse jongeren crimineel is. Daar valt niet tegenop te redeneren. Daar zullen Marokkanen tegenover staan die denken dat alle PVV-stemmers niet deugen en alle Marokkanen die crimineel zijn slachtoffer zijn. Bij een demonstratie voor het behoud van zwarte piet werd een donkere vrouw die mee wilde demonstreren bedreigd. We luisteren niet en nemen maar aan dat onze basisgedachten kloppen. 

Let op de bron, bedenk waarom iemand iets vertelt, controleer hoe iets is onderzocht, lees meer dan alleen de kop. (En check de foto om te kijken of het niet een oude foto is bij de suggestie van nieuws). Deze tips komen van Kidsweek nota bene, dit moet voor iedereen zijn en niet alleen voor kids.

Daarna, als je de feiten hebt komt de volgende moeilijkheid: weten wat werkt. Helpt het voorgestelde besluit om het resultaat dat je wilde dichterbij te krijgen? 

Wie kan nog tegen kritiek

Nog een moeilijkheid. Ik vind het altijd moeilijk om kritiek te krijgen. Daarin sta ik niet alleen, want de cursussen feedback ontvangen en feedback geven zitten vol. Ze worden gevolgd door de mensen die zien dat ze een probleem hebben. Je moet bereid zijn je ongelijk toe te geven of accepteren dat iets beter is dan onze oplossing. Of je moet leren dat wat je goed bedoelde helemaal verkeerd over kan komen.  De Joodse filosoof-dichter S.Ibn Gabirol stelde: “Op weg naar de wijsheid is de eerste stap stilte; de tweede luisteren; de derde onthouden; de vierde oefenen; de vijfde onderwijzen aan anderen”.

We moeten het allemaal leren: nieuws checken, debatteren, luisteren en besluiten. Dat gebeurt niet omdat het lastig is om iedereen te leren debatteren en discussiëren. De essentie daarin? Luisteren!

Maar we moeten wel.