Emotie is zwart-wit, verstand is grijs

In de Middeleeuwen konden mensen uitzinnig blij en uitzinnig verdrietig zijn. Daar was ook alle reden toe. Kou was toen ook echt koud en als je arm was, was je echt arm. Ziek was ook echt ziek. Tegenwoordig is dat gelukkig beter. Maar veel mensen vinden dat jammer. Niet alleen omdat vroeger zowiezo alles beter was, maar omdat het zwart-witte denken zoveel prettiger is. We zijn veel te genuanceerd, veel te beheerst. Mensen hebben liever een plattere wereld met duidelijke tegenstellingen. Goed en fout, niet iets er tussenin.

Af en toe is die Middeleeuwse geest met uitzinnige woede, verdriet en blijdschap weer helemaal terug. Het viel mij het eerst op bij de dood van Lady Diana, maar ook bij André Hazes. Mensen kunnen zo verschrikkelijk verdrietig zijn over iemand die ze niet eens kennen. Tegenover die grote verslagenheid staat dan de intense blijheid van een wereldkampioenschap. Het lijkt wel of mensen diep in hun hart behoefte hebben aan deze grote uitersten. Ik zie het bij mijn kinderen: de enorme blijdschap en het uitzinnige verdriet. En het is niet zo dat volwassenen door ervaring die uitersten kwijtraken, we leren ons beheersen en de ratio zwakt de emotie af. Het is zo ook gemakkelijker samenleven met 17 miljoen mensen. Bij de uitzinnige vreugde van voetbal knelt het in elk geval.

De zwart-wit geest wordt versterkt door de media, vooral met de korte berichtjes van twitter, maar net zo goed in de krant of op TV. Met teleurstelling kom je niet meer in de krant, nee, je moet woedend zijn. "Mad as hell and you are not going to take it anymore!".  Rob Wijnberg zegt "In de media gaat alles snel en in oneliners. Dat zorgt ervoor dat je de realiteit steeds op dezelfde, dominante manier gaat bekijken. Nieuwe ideeën vergen meestal meer ruimte om uit te leggen dan je in een krantenartikel of journaalreportage krijgt".

Besmette politiek

Politici nemen dat over, want columnisten hebben zich uitgesproken over het probleem dat de politieke partijen teveel op elkaar lijken. Met Wilders is het veel leuker en een forse clash tussen Roemer en het kabinet is leuker dan genuanceerde oppositie. Pim Fortuyn was succesvol met kritiek op de "Puinhopen van paars". Daarna kwam Balkenende en dat was natuurlijk weer een puinzooi. En in het huidige kabinet wordt de hele verzorgingsstaat afgebroken.

En is de oogst van Nederland mager? Ook wij zitten met de crisis. Dat we er beter voorstaan dat vrijwel alle eurolanden doet er even niet toe. We hebben beter onderwijs, een lager overheidstekort, een lagere werkloosheid en zeker lagere jeugdwerkloosheid. Natuurlijk: die werkeloosheid is te groot, er lopen ook in Nederland graaiers rond, we zullen moeten zorgen dat op termijn het begrotingstekort teruggebracht wordt. Er valt veel te doen. Maar in plaats van zwart-wit mag het wel wat grijzer.


Waarom zo ongenuanceerd?
In een commentaar op kritiek van organisaties uit het middenveld die zo weinig in het nieuws komen reageerde journalist Yves Desmet gevat: "Jullie gaan grondig te werk, bestuderen problemen traag en komen dan met genuanceerde antwoorden. Allemaal zaken die wij uiterst vervelend vinden." (hier in geef het middenveld meer ruimte)

Ik schreef al eerder: We hebben geen politici meer nodig het komende decennium, maar relativerende komedianten, zoals Jon Stewart met zijn rally to return sanity. Een bijeenkomst met tienduizenden mensen om het gezond verstand in ere te herstellen en een oproep tot fatsoen. “Ours is a rally for the people who’ve been too busy to go to rallies, who actually have lives and families and jobs (or are looking for jobs)’ not so much the Silent Majority as the Busy Majority. If we had to sum up the political view of our participants in a single sentence. we couldn’t. That’s sort of the point“. 

De emotie is zwart of wit, het gezond verstand is grijs.