Onder deze straffe kop beschreef Marc
Chavannes de lastige algemene beschouwingen waarbij oppositie het
kabinet aanvalt en hoopt toch wat eigen compromissen te kunnen
sluiten en waarbij het kabinet moet zeilen van de akkoorden met
werkgever en werkgevers naar het parlement met het primaat van de
politiek. “Een gedeeld besef van de essentie van democratisch
bestuur ontbreekt”, zo haalde hij Pechtold aan en blijkbaar met
instemming. Maar wat die essentie dan is?
Wat is de essentie van democratisch
bestuur?
Maar wat is de essentie van
democratisch bestuur in deze tijden? Daar was Chavannes minder
duidelijk in. Er is geen gedeeld besef omdat daar onenigheid over is.
Vroeger was het namelijk wat simpeler. Het primaat van de politiek
stond voor het primaat van de vertegenwoordigers van de samenleving
boven de technocraten, ambtenaren, maar ook overlegplatforms van
werkgevers en werknemers. Chavannes noemt de buitenparlementaire
akkoorden met werkgevers en werknemers dan ook “een vlucht uit de
democratie”. Krachtige woorden, maar laten we wat verder kijken.
Het primaat van de politiek heeft te
maken met vertegenwoordiging van een achterban. Dat gaat (uiteraard) boven de ambtelijke macht. Welke partij kan nog
hardop zeggen een achterban te hebben die haar vertrouwt om keuzen te
maken? Zeker, de PVV heeft een sterke achterban, maar er worden geen
keuzen gemaakt*). Zodra de PVV voor iets kiest lopen de mensen weg. De
achterban van VVD en PvdA zijn zo vluchtig dat niet duidelijk is
hoeveel mensen zij nog vertegenwoordigen. In theorie precies het
aantal zetels. Die achterban kijkt naar compromissen niet als
onderhandelingsresultaat dat hun vertegenwoordiger heeft
binnengehaald. Er is hoogstens een achterban die kijkt wat niet
is binnengehaald. Wat in elk geval ontbreekt is dat uit de
onderhandelingen besluiten volgen die kunnen rekenen op de steun van
de meerderheid van het volk.
Mandaat verdienen in de samenleving
De partijen doen soms wel alsof, maar
ze zijn niet gek. Ook zij weten dat zij niet namens een achterban
spreken. Zonder last of ruggespraak beslissen had te maken met de
politiek van lang geleden toen een vertegenwoordiger van Overijssel
te paard naar de Staten Generaal was gegaan en niet de besluitvorming
on ophouden door eerst terug te gaan naar Overijssel om te kijken wat
de Overijsselnaren vonden. Men ging dus uit van een politiek mandaat.
Dat had zo'n Overijselse vertegenwoordiger dan ook. Dat politieke
mandaat hebben de partijen alleen nog in theorie. In de praktijk moet
je mandaat winnen door – inderdaad – niet alleen draagvlak te
winnen in de Tweede Kamer, maar ook in de samenleving. Daarom zoekt
het kabinet naar akkoorden met partijen buiten het parlement, in de
hoop daarmee draagvlak te creëren.
De vraag is of je mandaat weet te
krijgen met de “vertegenwoordigers” van werkgevers, werknemers,
milieubeschermers en de “vertegenwoordigers” van sociaal
democraten, liberalen, of christendemocraten. Ik zie de
buitenparlementaire akkoorden dan ook niet als een vlucht uit de
democratie, maar als een mislukte poging mandaat te verdienen.Want wij, onafhankelijke burgers zijn nog steeds niet overtuigd.
De situatie doet steeds meer denken aan
die in de VS, waar de president moet onderhandelen met de oppositie
en cadeautjes moet uitdelen om tegelijk via de media de oppositie
onder druk te zetten een weg in te slaan die niet altijd positief is,
maar geen alternatief heeft (zou hebben). Ook daar lukt dat niet goed.
Belangrijkste instrument van de president is daar uiteindelijk het
bieden van een visie en hoop aan de mensen in de VS. Als de kiezers
overtuigd zijn, durven de senatoren te bewegen.
Zo zou ook de rol van het kabinet in
Nederland moeten zijn. Niet onderhandelen en wat cadeautjes geven
hier en daar. Maar het volk overtuigen. Dat heb ik Lubbers zien doen
en Wim Kok zien doen, vooral in het begin van hun periode. Mandaat
verdienen door iedereen te overtuigen met een duidelijke boodschap.
Als de kiezers overtuigd zijn, durven
de senatoren te bewegen. Niet fraai. Maar het zou wel eens de essentie van de
hedendaagse democratie kunnen zijn.
*) Even ter illustratie over niet kiezen, rechtstreeks uit het program van de PVV: De zorg is belangrijk en het is de Partij voor de Vrijheid. Daarom staat er: “Alle zorginstellingen regelarm of regelvrij”. Hoe logisch is het dan om direct daarna te melden: “Het aantal bijbanen gaat aan banden. Ook komt er een bestuurderstoets, die vooraf meet of iemand geschikt is. Ook zullen bestuurders in de zorg hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld bij aantoonbaar wanbestuur” (hier)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten