Waar willen we heen in Europa?

De stromen van vluchtelingen uit oorlog of economische misère zijn heel groot geworden. De beelden van de ellende van bootvluchtelingen schokken, tegelijk schrikken we ervoor terug om grote stromen vluchtelingen toe te laten. Waar iedereen het over eens is: liefst helpen we met goede opvang in de regio. Voor arbeidsmigranten uit Afrika geldt ongeveer hetzelfde als voor oorlogsvluchtelingen: liefst perspectief in eigen regio. Maar helpt het om alleen over aantallen te plaatsen vluchtelingen te debatteren? Ik geloof er niets van, de stroom arbeidsmigranten blijft komen. 

Waar wil je over tien jaar staan? 

Waar wil je over tien, twintig jaar staan? Sluiten we de grenzen en beschermen we onze arbeidsmarkt? Natuurlijk willen we de oorlogsvluchtelingen helpen. Maar de druk om een volksverhuizing te accepteren gaat door. Azmani schreef er een nota over voor de VVD. Hij doet daar de suggestie om te werken met een greencard-systeem (wat ik overigens niet zo gek vind). Een arbeidsmigrant kan punten verdienen om in aanmerking te komen voor een plaats op de Europese arbeidsmarkt. Zijn kennis of vaardigheden kunnen gebruikt worden om tekorten op de arbeidsmarkt weg te werken of bijzondere kwaliteiten te krijgen. Maar hij bepleit ook het sluiten van de grenzen. Het is een beetje de keuze zoals in de VS gemaakt is. Dat is vrijwel nergens anders dan in Australië succesvol, want ook de VS ziet enorme stromen arbeidsmigranten. Overal blijft een grote druk om illegaal aan de slag te gaan in de rijke wereld. Overal zijn ook mensen en bedrijven die baat hebben bij illegalen. 

Onrust over volksverhuizing

De onrust in de samenleving wordt niet echt besproken. In plaats daarvan wordt er gesproken over 8.000 vluchtelingen (0,8% van het aantal in Libanon) of 0 vluchtelingen (0% van het aantal in Libanon).  De oppervlakte van Libanon is een kwart van de oppervlakte van Nederland. Er wordt vervolgens gedaan alsof Nederland overspoeld wordt door kabinetsbeleid. Maar hoe zit het met die vier miljoen Syrische vluchtelingen. En die miljoenen economische vluchtelingen? 

Toch is het belangrijk daar nu over na te denken. Hoe gaan we daar mee om? Die onderliggende vraag: waar willen we heen (in Nederland of) in Europa. Daar wordt geen keuze gemaakt. De Kam schetste bijna tien jaar gelezen twee scenario's “Behoud het goede leven” versus “verover de toekomst”. Het ene is dan een conservatief, het andere een progressief scenario. De tegenstelling is dan vooral de open of gesloten grenzen. Maar er zijn meer keuzen. Progressief is immers niet per sé links. Links wil immers vooral ongelijkheid bestrijden of opheffen. Zo kan je de migranten toelaten en ze geen beroep laten doen op de verzorgingsstaat, maar hen voor zichzelf laten zorgen. Een soort golfstaten scenario. Dat kan heel liberaal en zijn en een verovering van de toekomst, maar is niet erg links. Er is zelfs wat voor te zeggen als je bedenkt dat het beroep op de bijstand groot is. Links zal meer moeten doen om de mensen in de bijstand aan het werk te krijgen. Een tussenweg is het opbouwen van rechten naarmate je langer in Nederland bent. In alle gevallen biedt het veroveren van de toekomst meer economisch perspectief op groei van de welvaart: de te verdelen koek wordt groter. 

Een conservatief scenario zou zijn grenzen te sluiten, dat vraagt forse inspanningen en het bouwen van hekken, maar daarbinnen zijn links-conservatieve of rechts-conservatieve keuzen mogelijk. Natuurlijk, internationale solidariteit zou vragen om de grenzen niet te sluiten, maar dat geeft een zodanige herverdeling van arm naar rijk dat de samenleving verstoord zou raken, Solidariteit binnen Nederland zou juist vragen om de grenzen te sluiten om zo de verzorgingsstaat te kunnen handhaven (betaalbaar te houden vooral). Links of rechts behoudend: het zal geen economische groei geven, de welvaart zal hoe dan ook achteruit gaan. De te verdelen koek wordt kleiner. Maar je kunt het beleid best zo inrichten. 

Die keuzen bespreekbaar maken

Zo kan je bespreken hoe je om wil gaan met de angsten in de samenleving. De angst dat “ze” onze banen inpikken, of dat er teveel geld naar de opvang gaat. Of de angst dat migranten de sociale structuur en samenhang in de buurten verstoren. Ik zie dat de elite daar niet graag aan wil, maar ooit zal het open besproken moeten worden. 

Om het in duidelijker keuzen te zetten heb ik een schema gemaakt. Bestrijden ongelijkheid (links) versus accepteren ongelijkheid (rechts) is de ene keuze. Behouden vanhet goede (conservatief) versus veroveren van de toekomst (progressief). Het schema ziet er dan zo uit

Het behouden van het goede gaat helaas gepaard met minder economische groei, maar brengt rust in de verzorgingsstaat. Die zal wel duur worden (bij bestrijden ongelijkheid) of uitgekleed moeten worden (bij accepteren ongelijkheid).

Kijken we naar dit schema dan zien we dat de VVD richting behoud het goede is gekropen. De grenzen sluiten past in dit schema en in de nota migratie van de VVD. Rutte is daar minder duidelijk in. Andere partijen zijn lang niet altijd uitgesproken, maar ik heb ze een plaats gegeven. Soms 2 plaatsen. Zo is het Groen Links van Femke Halsema duidelijk linksboven gepositioneerd, terwijl nog niet duidelijk is of Jesse Klaver wel zo kiest. De PvdA hinkt op twee benen. Zo zal Frans Timmermans kiezen voor meer linksboven, terwijl Hans Spekman wat meer aan de behoudende kant zit en iets naar beneden zal gaan. De SP zit duidelijk aan de links behoudende kant. D66 meer aan de rechts liberale, maar is niet zo duidelijk uitgesproken. De VVD van Azmani kiest voor gesloten grenzen, zij het Europeser dan de PVV, de VVD van Rutte is daar niet zo duidelijk in. De PVV kiest voor behoud van het goede, maar staat ook pal tegen de verkleining van de verzorgingsstaat, reden voor mij om de PVV linkser te plaatsen. 

Debat nu voeren

Het verbaast mij dat de discussie over de migranten- en vluchtelingenstromen gaat over aantallen vluchtelingen. Dat is heel erg op de korte termijn gericht. Nu kunnen we nog een echt debat voeren. Wat willen we in Nederland en Europa? Daar moet toch iedereen over meepraten? Ook de mensen die de asielzoekers naast zich krijgen.