Laat ik het maar hardop zeggen. Soms gedraagt een groep zich dom en hebben onverantwoordelijke hitsers de kans om de mening van de groep een kant op te sturen die niet alleen niet overeenkomt met mijn mening, maar (erger) gewoon dom en ongeïnformeerd is. Hoe kun je dan toch democratisch besluiten?
Eerder heb ik aandacht gevraagd voor
deep democracy en sociocratische besluitvorming. Bij deep democracy
en sociocratisch besluiten is er veel aandacht voor de kennis en
argumentatie van minderheden. Maar zijn die minderheden wel in de
vergadering aanwezig? Bij een burgerjury of een G1000 is het de
bedoeling door loting een groep bij elkaar te krijgen die een goede
afspiegeling is van de bevolking. Want de vertegenwoordigende
democratie is al lang niet meer een afspiegeling van de bevolking.
Onwetendheid is tijdelijk ...
Ook in zo'n groep kunnen domme
besluiten genomen worden. Bijvoorbeeld bij de Utrechtse burgerjury over het
energiebeleid werd daarom eerst ruim de tijd genomen om de groep zich
te laten informeren. Onwetendheid is tijdelijk.
...denkfouten zijn hardnekkiger
Wat weten we? Wat is er werkelijk aan de hand?
Door die
denkkaders uitdrukkelijk bij verschillende mensen te beleggen kijkt
het geheel beter naar het probleem, de informatie, de waarden en
belangen.
- Driehoekig kader: dit kader zoekt helderheid wat, waarom, waar?
- Cirkelvormig denkkader: dit kader zoekt juistheid via gezag (op basis van welk gezag nemen we dit aan?) of door verificatie, is onze informatie juist?
- Vierkant denkkader. Dit kader zoekt de mate van vooringenomenheid. Deze persoon let op vooringenomen taalgebruik. Deze kijkt naar woorden als “achterhaald”, “belachelijk” die de feiten kleuren.
- Hartvormig denkkader: dit kader kijkt naar belangen. Welke zaken zijn van belang en waarom? (Algemeen, bijzonder)
- Ruitvormig denkkader: kijkt naar de waarde van informatie. Menselijke waarden, organisatiewaarde, innovatie, ecologische waarde.
- Rechthoekig denkkader: kijkt naar het resultaat. Wat is de conclusie
Streven we naar een eenduidig doel of
resultaat? Gebruik de driehoek. Zoeken we betrokkenheid? Gebruik het
hart. Laten we ons leiden door onze vooringenomenheid? Kijk via het
vierkant.
Zes hoofddeksels om beter te besluiten
Ook de zes hoofddeksels van De Bono (iets bekender)
helpen om helderheid te scheppen in verwarrende discussies. Bij de
denkende hoofddeksels krijgen mensen rollen in een discussie. Degene
met de witte hoed moet neutraal zijn en terugkeren naar feiten en
cijfers. Iemand met een gele hoed moet positief speculeren: waarom is
dit idee een goede kans, waarom leidt dit tot een goed resultaat? Een
groene hoofddeksel dwingt tot creatief denken en zoekt een nieuwe
vergelijking of een andere invalshoek. De zwarte hoed is de negatieve
inbreng: de advocaat van de duivel die zoekt naar fouten en
denkkronkels. De blauwe hoed is van de dirigent die het denkproces
teruggeleid naar waar de groep over moest besluiten, wat eigenlijk het
probleem was. Deze geeft bijvoorbeeld samenvattingen.
De rol van de voorzitter is overigens daarbij heel belangrijk.
Als de elite niet meer beslist, moet iedereen leren besluiten
Het is niet meer zo dat een kleine elite kan beslissen. Maar doordat iedereen (in grote getale) mee wil doen, komen er ook weer mechanismen terug uit de Middeleeuwen. Besluiten op basis van dreiging en wapengekletter, mensen verketteren. Kennis van goede manieren om samen te besluiten helpt. Organiseer je eigen tegendenkers.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten