Eén hoofddoekje is geen probleem, drie wel?

Een ei is geen ei, twee ei is een half ei, drie ei is een paasei. Wat een rare uitdrukking. Maar misschien zien we het terug in de discussie over hoofddoekjes. Een hoofddoekje is geen probleem, twee hoofddoekjes vinden sommigen niet zo leuk, maar waarom is drie hoofdoekjes ineens Een Probleem?

Eigenlijk ligt dit op het scheidsvlak van psychologie en sociologie. Iemand met een hoofddoekje in een omgeving met voornamelijk christelijke wortels is een individu. Weliswaar een afwijkend individu, maar het hoofddoekje is eerder iets exotisch dan een probleem. Ze wordt ook niet gezien als een vertegenwoordiger van een groep. Met drie hoofddoekjes zien we ineens die personen niet meer als individuen, maar als een groep moslima's. Ondertussen worden de mensen met een kruisje niet door ons gezien als groep, we menen dat die net zo zijn als wij (ook als we agnostisch of atheistisch zijn).

Iedereen maakt stress-hormoon aan

Nu blijkt ook dat iedereen onbewust reageert op zo'n groep. Iedereen maakt zich klaar voor een reactie op het zien van zo'n groep: het stress-hormoon wordt aangemaakt. Maar … niet iedereen reageert daar hetzelfde op. Er zijn mensen die dan hun best gaan doen om dat niet te laten opvallen, of zelfs hun best gaan doen de groep weer terug te brengen tot individuen. Dat heeft weer te maken met vooroordelen, maar dat gaat heel onbewust. Zo was er eens een experiment waarbij studenten met Nederlandse culturele achtergrond moesten samenwerken met een vrouw met een hoofddoekje. De ene helft kreeg te horen dat de vrouw een hele andere manier van werken had. De verschillen werden extra benadrukt. De andere helft kreeg te horen dat er juist veel overeenkomsten waren. De tweede groep bleek uiteindelijk veel beter te kunnen samenwerken.

We komen uit een verzuilde samenleving, maar hebben daarbinnen groepjes gehad die zich gelijk aan elkaar voelden. De protestanten, katholieken en socialisten hadden hun eigen winkels, clubjes, ziekenhuizen. Daardoor zijn we niet gewend geweest de overeenkomsten te benadrukken. Dat ging goed, omdat de groepen niet hoefden te mengen. Nu gaat dat niet meer zo. Er is nu eenmaal een gemengde samenleving.

Hoewel iedereen het individuele tegenwoordig benadrukt denken we nogal eens in groepen. Dat kan mis gaan en dat gebeurt nu al zo'n tien jaar. De PVV (en partijen die zich laten meeslepen) zit de oplossing in de weg, door de verschillen te benadrukken. Die verschillen zijn er wel degelijk (ik merk al verschillen tussen mij (als gereformeerde) en mijn vrouw (als katholiek opgevoed), maar het is gewoon niet productief die verschillen zo te benadrukken. Dat zit hem in de term allochtonen, terwijl het soms al tweede of derde generatie Nederlanders betreft. Daar spreekt weinig respect uit voor de achtergrond van de ander. Terwijl de ander ook moet doorwerken tot zijn 70e, nadenkt over zijn werk en als hij kinderen heeft nadenkt over hoe die goed terecht kunnen komen. 

Respect is geen loze term

Dat betekent niet dat we net moeten doen of iedereen dezelfde achtergrond heeft. Sterker: uit een ander onderzoek blijkt dat hoe meer er respect is voor de andere achtergrond, des te meer zijn mensen bereid zich aan te passen. 

Dus als iemand een hoofddoek draagt of twee paspoorten heeft, lekker laten houden, juist respecteren en zien wat we gemeen hebben: dan zal hij/zij meer zijn best doen erbij te horen.


P.S. Negeren dat stresshormoon helpt overigens ook niet. Dus misschien moeten we wel zeggen dat de politiek al 30 jaar verkeerd heeft gereageerd gereageerd.