Vertrouwen in burgers

Het rapport Vertrouwen in burgers van de WRR werd gisteren gepresenteerd. Het viel mij erg tegen. Vertrouwen in burgers past in de serie over meer directe betrokkenheid van burgers in hun buurt, in de school en ook in de samenleving. Het is een serie die meer inspireert dan oplossingen biedt. Dat concept was nog aardig bij de eerste uit de serie, maar begint nu een beetje een mantra te worden.

Het boek is zeker goed leesvoer voor iedereen die meer betrokkenheid wil van burgers. Het is analytisch sterk en biedt enkele suggesties die zeker kunnen helpen bij de aardverschuiving die nodig is. Maar het is ook een boek met voor elk wat wils. Toegang tot data, creëren van tegenspel, frontlijnwerkers meer ruimte bieden: het zijn zeker goede maatregelen. Had dit niet ook al in 2000 geschreven kunnen worden? Of in pakweg 2005? Om met het bieden van tegenspel te beginnen: wie is hier tegen?

Met de WMO wordt al een grote omslag ingezet. De overheid gaat niet direct het probleem van mensen oplossen, maar eerst bekijken wat de mensen met familie en vrienden zelf kunnen doen. Ik moest er even aan wennen (omdat je niet meer weet waar je recht op hebt), maar het is een goede omslag omdat je weer verantwoordelijkheid teruggeeft. Maar het lijkt vooral een omslag voor de overheid. Het lijkt wel eens of de overheid de mantelzorg heeft uitgevonden, terwijl het eerder andersom is. De vrijwillige hulp is de basis, maar omdat hulp niet moet stoppen als het medelijden stopt, moet er iets extra's komen. Die continuïteit moet niet afgebroken worden met een beroep op burenhulp. Overigens opent de overheid vervolgens vooral loketten.

Ik woon zelf in een wijkje waar de bewoners veel zelf doen. We verzorgen het openbaar groen, we bemiddelen bij burenruzies en als er iemand erg ziek is wordt er op vrijwillige basis een kookschema opgesteld. Het is een staaltje alledaagse democratie. Hoe exporteer je dat? Lukt dat door ruimte te geven en tegenspel te bieden? Ik geloof het niet.

Wat dan wel? Daar zit ook ik met mijn handen in het haar. Enkele tips:

1. De inrichting van de openbare ruimte is vorm gegeven met de bedoeling elkaar tegen te kunnen komen. Het is door onszelf besproken, bevochten op het ambtenarenapparaat met veel steun van goede ambtenaren en wethouders. (Dit is niet mogelijk omdat er nog maar weinig woningen gebouwd worden, wellicht kan bij de vernieuwing van de “bloemkoolwijken” een kans gegrepen worden)
2. We beschikken over financiële middelen doordat iedereen lid is van de bewonersvereniging. Doordat we daar over moeten beslissen leren we verantwoordelijkheid te nemen. Dat gaat wel eens amateuristisch (ik zit mij soms te verbijten), maar dat moet ook, daar leer je van.  (Waarom worden bij begrotingen niet gewoon de financiën die niet politiek getint en niet grootstedelijk zijn naar de buurten gedecentraliseerd, een soort smederijen van Hoogeveen⁺?)
3. We hebben enkele betrokken mensen die er eer inleggen iedereen te kennen en steeds bekijken we wie op welke wijze het best tot zijn recht zou komen. Dus niet: “als ik gekookt heb jou, kook jij voor mij”, maar “hij is goed in het organiseren van culturele ontmoetingen, ik ben beter in koken, ieder doet waar hij in floreert”: wederkerigheid gaat via via, maar het is niet-anonieme solidariteit.
4. Niet samen beslissen, maar samen doen legt de basis. De dagen waarop in het openbaar groen gewerkt wordt, zijn de beste manier om nieuwkomers in te laten burgeren.
5. Informatieuitwisseling gebeurt via ons eigen internetforum, via rondgebrachte blaadjes, via plakborden en mond tot mond: niet steeds op de zelfde wijze, elke manier spreekt weer een ander aan.

Dat is hard werken en moet je leren kennen. Ook wij organiseren intern tegenspel, we geven mensen ruimte om fouten te maken. Het is ook verschrikkelijk leuk!! 

Maar het rare is: het boek "Vertrouwen in burgers" brengt ons eigenlijk niet zoveel, maar goed het is ook meer bedoeld voor de overheid. Ja, het staat vol goede voorbeelden, ja, het is verplicht leesvoer. Maar verder? Het leren weer democratische gezindheid te hebben en oefenen. Ik denk dat we zelf iets moeten doen om andere buurten te helpen. Hoe? Ik weet het niet. Stage lopen bij ons? Buurten adopteren?