Betalen voor gezondheidszorg individueel of collectief?

Ja, de kosten voor gezondheidszorg lopen op. Ja, er wordt veel over participatiesamenleving gesproken. Ja veel burgers vinden dat mensen meer zelf moeten doen. Nee, de vraag wat het collectief kan en wat het individu betaalt is niet ingewikkeld. Gewoon de ouderwetse solidariteit.

Tussen al het gepraat over groeiende zorgkosten, ingewikkelde vergoedingsystemen, eigen verantwoordelijkheid en groeiende verschillen tussen de gezondheid voor arm en rijk is het een verademing te zien hoe duidelijk burgers oordelen. Het principe is simpel en het heet solidariteit. 

Solidariteit is “Het bewustzijn van saamhorigheid en bereidheid om de consequenties daarvan te dragen”. Mensen denken wel eens dat dat verdwenen is, maar voor de meeste mensen is het een leidend principe. We vinden het terug in het denken van gemiddelde burgers over concurrentie, decollectivisering, individualisering en al die mooie beleidstermen. 

De verwachting dat burgers de kostenstijging door vergrijzing weten te drukken door meer eigen verantwoordelijkheid te nemen, een illusie of niet? 

In bijgaand plaatje zie je meningen van burgers over de verantwoordelijkheid voor het individu en het collectief. 

Nu even de verklaring. Simpel gezegd verwachten burgers dat mensen zelf een bijdrage leveren om de schadekosten binnen hun mogelijkheid te beperken en kostenveroorzakers zoveel mogelijk te voorkomen. Het is goed om collectief een bijdrage te leveren aan de kosten veroorzaakt door lasten waar mensen niets aan kunnen doen. Eigenlijk zo simpel als een brandverzekering. Het collectief wil betalen voor de gevolgen van een brand bij een van hen - omdat mensen die last alleen niet kunnen dragen - mits iedereen maar het zijne doet om de brand te voorkomen. 

Verzorgingsstaat of participatiemaatschappij? 

Het is dus niet zo dat de participatiesamenleving in plaats van de verzorgingsstaat de groeiende zorgkosten maar moet aanpakken. Eigenlijk zijn de mensen niet voor een verzorgingsstaat of voor een participatiesamenleving: het gaat hen om mensen en solidariteit. 

Neem de zorg voor dementie, een hoge kostenpost. Moet de participatiesamenleving die maar gaan dragen? Nee. Je kunt er niets aan doen dat je dement wordt, wel willen mensen dat je jezelf fit houdt. Ook willen mensen dat die kosten voor dementie binnen de perken wordt gehouden. Dus al er zaken vergoed worden zullen mensen kijken of de familie niet ook een bijdrage moet leveren. Opnieuw de vergelijking met de brand: de kosten van het blussen horen natuurlijk gewoon vergoed te worden, maar als het even kan steek je je handen uit de mouwen. 

Bijdragen aan de gezondheidszorg in Polen? Nee, niet zolang de mensen zich niet verbonden voelen met die Polen. Bijdragen aan de gezondheidszorg van de Polen in de straat? Ja, mits ze zich solidair opstellen (en voor mensen waarmee de verbondenheid niet vanzelfsprekend is, vraagt dat meer transparantie). Gewoon simpel de vraag naar de kostenverdeling terugbrengen naar de solidariteit.

Let wel: solidariteit betekent niet dat het vergoedingsstelsel ruim moet zijn. Voor de pil in het pakket is heel veel te zeggen. Maar uiteindelijk betaalt men het liefst alleen voor tieners. Vergoeding van een operatie in het buitenland? Alleen als dat kosten bespaart, hier niet te krijgen is en voor iedereen in dezelfde situatie beschikbaar komt. Paracetamol in het pakket? Nee. Behandelingen waar debat over de werkzaamheid is, zoals homeopathie? Nee.