Het Europa van de regio's

Alfred Heineken heeft ooit een Europa getekend met veel kleine landen. Zijn idee was dat grote landen Europa teveel zouden overheersen. Duitsland, Engeland en Frankrijk zouden de dienst uitmaken. Duitsland kon beter uit de Bundesländer bestaan, zelfs Nederland werd opgedeeld. Hij ontwikkelde de kaart met hoogleraar Wesseling. Het was geen gek idee. 

Heineken en Wesseling wilden de Europese Unie in zo’n 70 kleine staten opdelen. Daar mochten maximaal 5 tot 10 miljoen inwoners wonen. Zo zou niemand de baas gaan spelen. En het plaatselijke bestuur werd volgens hen een stuk efficiënter.

Misschien nog interessanter was dat ze voor het trekken van de grenslijnen de Leidse historicus Van den Doel benaderden. Deze probeerde rekening te houden met verschillen tussen bevolkingsgroepen. Nederland werd bijvoorbeeld in 3 stukken gehakt. Een staatje Holland-Zeeland Den Haag (6.500.000 inwoners). Een andere staat met de naam IJsselland Arnhem (6.000.000 inwoners). En verder zouden ‘onze’ Limburgers beter bij de Vlamingen passen. Dat het de staat Vlaanderen Brussel werd geeft meteen aan hoe moeilijk het is grenzen te trekken (7.800.000).

Het idee wordt af en toe weer actueel. Vandaag stond in de Volkskrant een verhaal over Catalonië. Spanje is eigenlijk niet echt een land, maar een vereniging van landen. De rijkste regio is Catalonië. Door de Spaanse problemen heeft de regio het de laatste tijd moeilijk: een op vijf Catalanen is werkloos. Vandaar de grote demonstratie onlangs.

Heineken zal niet hebben doordacht hoe ver de splitsing van de landen zou gaan. Noord Italië (onder de Lega Nord) zou niet meer willen bijdragen aan Zuid Italië, Catalonië niet meer aan Baskenland etcetera. Het zou voor de integratie een flinke stap terug zijn en arme regio's zouden niet meer kunnen rekenen op steun van rijkere. Het zou een hoop gedonder geven en qua integratie een stap terug zijn, maar ook wel voordelen hebben: culturele eenheden, geen overheersing van een land en armere regio's zouden flink gestimuleerd worden om zich op te werken, want de steun wordt transparanter en voor steun wordt dan goede verantwoording gevraagd.

Belangrijkste winst zou zijn de erkenning dat cultuur een heel grote rol speelt in het leven van mensen. We vergeten vaak dat een Parijzenaar wezenlijk anders is dan een inwoner van departement Loire. Misschien is die Parijzener meer ein Berliner dan un Ligérien. En wat heeft iemand uit Beieren met iemand uit Rheinland-Pfalz? Natuurlijk kan je van bovenaf zoiets niet regelen. Maar vergaande decentralisatie om wat aan Heineken tegemoet te komen zou niet zo gek zijn.

Volgende vraag blijft dan wel welke regio's tot Europa horen. Je kunt zeggen (met Wesseling) dat er door Europa een grens loopt die het Europa van de Westerse christelijke waarden (katholiek en protestant) en de waarden van Verlichting en liberalisme (nee, niet alleen de VVD variant) scheidt van dat van de Oosterse orthodoxie. Dan zegt de geschiedenis ons dat Hongarije, Polen, Tsjechië, Slowakije en de Baltische staten wel bij Europa horen, maar Balkanstaten als Roemenië, Bulgarije, Servië, Montenegro, Macedonië en misschien zelfs Griekenland niet. 

Toegegeven: we gaan qua indeling dan terug naar de Middeleeuwen. Ook toen waren de regio’s dominant en was de natiestaat meer een bedenksel van koningen. Maar merken we niet nu al dat de natiestaat onder druk staat?