Alle journalisten zijn nu druk bezig om te verklaren waarom de uitslag is zoals hij is. Zo is het midden terug (Rutte toonde zich nog echte socialistenhater en PvdA was juist naar links geschoven, maar goed), heeft de PvdA een ongewoon goede campagne gevoerd, het zou ongekend zijn.
Feit is dat het steeds moeilijker wordt om de uitslag te voorspellen. De beweeglijkheid van de kiezers is toegenomen. Toch was de volatiliteit niet uitzonderlijk.
Zetten we de uitslagen sinds 1956 op een rij, dan zien we toenemende beweeglijkheid. Als je alleen partijen meetelt die meer dan 3 zetels winnen en de rest weglaat, dan ziet het beeld er zo uit:
Dan de vraag of de PvdA en VVD een uitzonderlijke uitslag hebben. De PvdA heeft wel een uitzonderlijke uitslag, maar deze is vergelijkbaar met die van Wouter Bos. De VVD is al sinds 1956 aan een gestage opmars bezig. Hieronder de trends van PvdA (rood) en VVD (blauw) weergegeven sinds 1956:
De PvdA heeft de bovenkant van de trend bereikt, de VVD heeft bijna de bovenkant van de trend bereikt. Er valt niet te constateren dat er sprake is van een historische omslag binnen de PvdA.
Op microniveau bekeken is het allemaal zeer opwindend. Van een langere afstand valt dat wel mee. De socialisten zakken weg, de liberalen komen al jaren op. CDA zakt al jaren weg.
Daar heeft niemand het meer over, maar voor het bestuur in Nederland is dat wel bepalend. Daarmee is een belangrijke factor voor stabiliteit en geroutineerd bestuur weggevallen.
Het CDA zorgde immers voor de verbinding tussen de sociaal democraten en de liberalen. Na de verkiezingen nam het CDA het voortouw om zo snel mogelijk recht te doen aan de uitslag. Daar gaan we nog wel wat van merken. Als we de geluiden van voor de verkiezingen serieus nemen, gaat het heel moeilijk worden om de VVD en PvdA stabiel samen te laten regeren. De verwachtingen van kiezers zijn hoog. Die worden niet waargemaakt. Dat gaat weer boze en teleurgestelde burgers opleveren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten