Bij diverse bedrijven kun je na je
ervaring aangeven wat je er van vond. Opvallend is dat je lang niet
altijd kunt aangeven dat je net zo tevreden als ontevreden bent. De
kwaliteitszorgmanager van GVB Rein Boef legde mij lang geleden uit
dat dat een bewuste keus is. Je kan mensen beter laten kiezen uit
vier mogelijkheden: zeer tevreden, tevreden, ontevreden en zeer
ontevreden. Daardoor krijg je betere informatie over wat de mensen
echt willen. Sommige bedrijven gaan nog verder: alleen de zeer ontevreden
en zeer tevreden klanten tellen zij. De rest heeft geen interessante
mening.
Mensen vinden het niet altijd leuk om
te moeten kiezen tussen tevreden en ontevreden. Voor deze mensen is
er politiek een interessant initiatief gekomen: stembreker! De mensen
die niet kunnen kiezen kunnen op meerdere partijen stemmen. Het is
altijd prettig als het systeem met politieke partijen ter discussie
wordt gesteld. De partijen zijn niet meer echt geworteld en mensen
zijn meer zwevend kiezer dan trouwe fan. Sywert van der Linde heeft
dat goed begrepen met G500. Hij wil de mensen die niet kunnen kiezen tussen twee partijen die ruimte geven.
Dit systeem werkt niet zoals hij zegt dat het
werkt. Op de site staat namelijk: “Dit is geboren uit het verlangen
je stem echt mee te laten tellen”. Simpel gezegd: als je op
meerdere partijen wilt stemmen, geef je dat aan. Bijvoorbeeld op de
PvdA en D66. De stembreker zoekt anderen daarbij die dat ook willen.
Vervolgens stemt de een op de PvdA en de ander op D66: je stem is
gebroken! Samen heb je op PvdA en D66 gestemd.
Dit systeem is leuk en creatief. Maar
het helpt niet, gaf Ionica Smeets al aan Het leidt tot meer halfgrote partijen die
met elkaar moeten onderhandelen. Er komt niet meer een duidelijke
winnaar uit de bus. Het wordt genuanceerder.
Het is uiteraard fraudegevoelig. Ik zeg dat ik twijfel tussen VVD en CDA en stem dan bijvoorbeeld ongeacht het advies lekker PvdA of zo. Niemand die zeker weet of ik het stemadvies opvolg. Het gebeurt overigens wel tussen vrienden.
Het is uiteraard fraudegevoelig. Ik zeg dat ik twijfel tussen VVD en CDA en stem dan bijvoorbeeld ongeacht het advies lekker PvdA of zo. Niemand die zeker weet of ik het stemadvies opvolg. Het gebeurt overigens wel tussen vrienden.
Veel belangrijker is dat
mensen niet meer hoeven te kiezen: het overwegen wordt gemakkelijker
en juist dat moeten we bij verkiezingen niet doen. We hebben veel
keuzen, met partijen die klein zijn. Dat is een groot goed. Het leidt
tot meer tevredenheid dan een twee partijenstelsel. Maar hoe je het
ook went of keert: mensen moeten wel durven kiezen. Neem
verantwoordelijkheid. Stem VVD in plaats van een beetje VVD, een
beetje D66! Stem of PvdA of Groenlinks in plaats van een beetje Groenlinks en een
beetje PvdA. Maak een keuze!
Een stem op de macht en een stem op de
controle? Best. Een stem op de minister-president en een stem op het
parlement? Het mag, ik ben er niet voor, maar het is iets extra's.
Een stem breken? Niet doen!
De gepamperde kiezer is al genoeg in de
watten gelegd. Hij hoeft maar een ding te doen: echt werkelijk te
kiezen!
Wat mij (als Nederlander in Zwitserland) opviel, is dat het Zwitserse kiessysteem wel iets heeft van het idee van de Nederlandse stembreker. Alleen hoef je in Zwitserland niet je stem te delen met een ander: in de meeste gevallen heb je zelf al meer dan één stem.
BeantwoordenVerwijderenLandelijke verkiezingen voor het parlement vinden kantonsgewijs plaats. In de "eerste kamer" heeft elk kanton twee zetels, in de "tweede kamer" zijn er 200 zetels die naar rato van inwoneraantal over de kantons verdeeld worden. Mijn woonkanton Solothurn heeft bijvoorbeeld zeven zetels in de "tweede kamer". Daarom heeft mijn vrouw (zij is Zwitserse en mag stemmen, ik ben "Ausländer" en mag niet stemmen) bij de verkiezingen zeven stemmen voor de "tweede kamer".
De deelnemende partijen stellen allemaal lijstjes op met (voor Solothurn) zeven kandidaten. Je kunt zo'n lijstje onveranderd invullen, maar je mag het lijstje ook aanpassen of zelfs je eigen lijstje opstellen. Als je wilt, kun je op je favoriete kandidaat zelfs twee stemmen uitbrengen. Zo kun je dus je voorkeur verdelen over kandidaten en ook over verschillende partijen.
Of dat goed werkt? Mijn vrouw en ik lachen ons altijd rot om elkaars stembiljetten. Mijn vrouw om dat ongemakkelijke reusachtig grote biljet waar je dan maar één hokje op rood mag kleuren (met een Zwitsers Caran d'Ache kleurpotlood natuurlijk, dat wel). Ik lach altijd om de enorme stapel lijstjes die uit de stemenvelop vallen (per post stemmen is in Zwitserland de default) en het hele wik-en-weeg-proces om de zeven stemmen te verdelen.
Feit is, dat Zwitserland zeer stabiel bestuurd wordt. De politiek is meestal saai en het duurt lang voordat besluiten worden genomen - maar de stabiliteit is wel weer goed voor de welvaart van het land, want bedrijven investeren graag in een land waar de politiek geen onverwachte sprongen maakt.
Overigens: complimenten voor de blog - een genot om te lezen.