De design principes van Toekomstig
Internet gaan de spelregels van de informatiesamenleving bepalen.
Niet minder dan dat. Welk gedrag wenselijk is en welk niet ligt
besloten in de blauwdruk van nieuwe internet diensten. Dit is helaas
een onzin-zin in een prachtig stuk.
Om de een of andere reden moeten
rapporten over de toekomst van internet altijd met ronkende teksten
gepaard gaan. Zelfs het degelijke “Toekomstig Internet” maakt
zich er helaas schuldig aan. Niet minder dan dat. Het gaat hier om
een verkennend onderzoek naar het toekomstige internet en de
gevolgen hiervan op de beleidsterreinen van BZK en eigenlijk zou het
leesvoer moeten zijn voor iedereen, zij het dat het nogal wat kennis
veronderstelt.
Waarde van stromingen en ideeen in de samenleving
Wat opvalt is het gebrek aan waarde dat
gehecht wordt aan ideeën. Ontwikkelingen zijn immers vaak
technologiegedreven stellen de auteurs. Ik ontken dat niet. Het valt
mij echter vaak op dat een technologie bloeit als de samenleving er
rijp voor is, als een idee al gemeengoed is geworden. Er wordt heel
veel ontwikkeld, maar sommige zaken slaan gewoon niet aan. En
natuurlijk gaat het verschrikkelijk snel, maar er blijft ook heel
veel constant.
Neem de technologie om op afstand een
concert af te luisteren. De uitvinding van deze techniek heeft de
wereld veranderd. Maar is die verandering technologiegedreven? Ik heb
het hier immers over de telefoon. Het beluisteren van concerten sloeg
er niet bij aan. Nee, het eeuwenoude praten met elkaar, dat werd de
succesfactor voor de telefoon. Mensen spreken al eeuwen met elkaar,
dat is door de techniek op grotere afstand mogelijk gemaakt.
Veel gedragingen veranderen niet onder druk van technologie
Je vraagt je af wat de auteurs honderd
jaar geleden over de auto zouden hebben geschreven. En ja, de auto
heeft de wereld veranderd. Maar dan moet je denken aan: het leren
omgaan met een lening om iets te financieren, de waarde van
verzekeringen en de nummerbordenregistratie. Natuurlijk is er veel
veranderd door de auto, maar nog steeds accepteren mensen een uur
reistijd voor hun werk. Die constante mis ik in het werk.
Nu terug naar het stuk. “Een reductie
van administratieve lastendruk en vermindering van overheidsuitgaven
kan mogelijk tegelijkertijd met een kwalitatief betere
dienstverlening worden gerealiseerd” (pag 67). Hier geldt
waarschijnlijk de regel die ook opgaat bij de introductie van de
veiligheidsgordel. Door de introductie van de veiligheidsgordel gaan
mensen ongemerkt harder rijden, waardoor de onveiligheid gelijk blijft. Zo denk
ik ook over de administratieve lasten. Ik denk dat de ICT mogelijk
maakt om met de zelfde druk meer administratieve lasten op te leggen.
Democratie
Tenslotte de democratie. Gesteld wordt
dat de overheid gemakkelijker groepen burgers kan bereiken en nieuwe
verrijkte reflexieve informatie mogelijk wordt. Dat is opnieuw een
mogelijkheid en het lijkt mij wenselijk. Een gevaar is echter dat in real life mensen naar
diverse meningen moeten luisteren, maar dat op internet helemaal niet
hoeven. Het is gemakkelijk je te ontrekken aan interactie.
Natuurlijk kan de legitimiteit van het bestuur vergroot
worden. Maar is de kans niet groter dat de legitimiteit van het
bestuur kleiner wordt? Internet maakt het mogelijk om je in
discussies te beperken tot gelijkgestemden, alleen materiaal te lezen
van gelijkgestemden en te debatteren met gelijkgestemden. Internet
werkt naar mijn idee niet democratiserend, maar kan een
democratiserende tendens die reeds in de samenleving is versterken.
Nu de trend is dat de legitimiteit van het bestuur onder druk staat,
zou internet die trend wel eens kunnen versterken.
Wat blijft gelijk?
Over de rol van de overheid moet toch nog erg veel gedacht worden. Vooral over de zaken die constant zullen zijn in gedrag. Dit alles neemt niet weg dat er een
mooi onderzoeksrapport ligt. Over locatie bewuste sociale netwerken,
over internet of things (dingen die verbonden zijn met internet) en
over regulation by design. Ook over de afbraak van de macht van
instituties worden verstandige dingen gezegd. Maar of het in de
toekomst nog mogelijk is om een vraag te stellen die niet
voorgeprogrammeerd is en waarop een ontvanger in dienst van de overheid kan
handelen moet nog veel worden nagedacht. De design van het internet maakt dingen mogelijk. Maar onderschat niet de kracht van een idee. De fantasie van een persoon kan de werkelijkheid voor miljoenen veranderen (naar Maya Angelou): internet kan dat mogelijk maken, maar genereert het niet.
Internet maakt wenselijk èn onwenselijk
gedrag mogelijk. En brutaal, onzedig, ondemocratisch en
machtsmisbruikend gedrag zal blijven bestaan. Welk gedrag wenselijk
is en welk niet, ligt dan ook niet besloten in de design-principes
van internet. Gelukkig kan dat ook helemaal niet.
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2012/12/01/toekomstig-internet.html Toekomstig Internet
Geen opmerkingen:
Een reactie posten