We zien in de tijden vaak een
slingerbeweging. Mijn vraag is nu: waar gaan we te ver doorslaan?
Van collectief naar individueel, van gerichtheid op
geld naar gerichtheid op innerlijke verrijking, van bedrijven als
boosdoeners naar bedrijven als redders. Dat slingeren kunnen mensen
redelijk goed, groepen iets minder en de politiek en overheid
helemaal niet. Vandaar dat de overheid vaak gezien wordt als een
mammoettanker. Je moet op tijd een klein beetje bijsturen. Je ziet
niet goed of je al te ver bijstuurt, maar als je niet oplet draai je
wel langzaam, maar te ver door. Waarin zou de overheid de komende
jaren doorslaan? Ik heb vier suggesties.
- Geen risico nemen
In de jaren 2000 tot 2007 dachten
mensen dat de economie door zou groeien. Er werd gesproken over het
Goldilocks-scenario: anders dat vroeger zou door de internetrevolutie
de economische groei voortzetten zonder dat na 7 jaren van groei ook
7 jaren van krimp zouden komen. Velen namen te grote risico's,
leenden teveel, banken namen teveel risico's, hypotheekgevers namen
teveel risico. Het gevolg was dat banken gered moesten worden door de
overheid. Nu is risico helemaal uit de mode. Banken moeten hun balans
versterken en mensen moeten hun hypotheek aflossen. Risico raakt uit
de mode. Vergeten wordt dat het gaat om de verhouding rendement en
risico en dat zonder risico's minder winst mogelijk is. Geen risico
nemen is onverstandig.
- Zelf verantwoordelijkheid nemen
Lang is mensen verantwoordelijkheid
afgenomen. Ze werden beschermd en er werd een vangnet gemaakt voor de
mensen die niet aan het werk kwamen of in armoede moesten leven.
Maar het aanbod schiep vraag en mensen merkten dat ze als ze uit het
vangnet zouden proberen te komen, ze hun financiële zekerheid zouden
verliezen. Er zijn altijd voorzieningen voor mensen die misbruikt
kunnen worden. Door de anoniemere samenleving was geen goede controle
mogelijk om te toetsen of iemand het vangnet nodig had. Nu is het
weer in de mode om de verantwoordelijkheid terug te leggen bij de
mensen zelf. Mensen moeten hun leven leven weer in eigen hand nemen.
Vergeten wordt dat er veel mensen zijn die niet de hoge
productiviteit kunnen opbrengen die de huidige arbeidsmarkt vraagt.
Het gaat niet alleen om de individuele inzet, maar ook om de
omgeving. “It takes a village to raise children” en niet alleen
de ouders. Sommige ouders zijn uitstekend in staat hun kinderen te
helpen, er zijn er ook die dat niet kunnen. De samenleving en
structuur kunnen in de weg zitten of er missen gewoon capaciteiten
en competenties
- Agressie en criminaliteit een etnisch probleem
Jongeren hebben altijd onrust
veroorzaakt, zo werd in de jaren 80 te vaak opgemerkt over overlast
door jongeren met een andere etnische achtergrond. En een grote
onrust over culturele veranderingen werd afgedaan met
vreemdelingenhaat. Die vreemdelingenhaat zal er zeker ook geweest
zijn, maar verdrongen werd dat er wel degelijk ook een
etnisch-culturele kant zat aan de problemen. Inmiddels wordt erg veel
aandacht gegeven aan de culturele achtergrond. Criminaliteit en
overlast kan ook voorkomen uit een zwakke positie op de arbeidsmarkt,
drugsverslaving en dropout-gedrag. Vergeten wordt nu dat niet alle
jongerenoverlast veroorzaakt wordt door etnische scheidslijnen.
Ouders uit verschillende culturen hebben heel veel gemeenschappelijk.
Jongeren ook.
4. Van individualisme terug naar
gemeenschappelijk
Stadslucht maakt vrij, zeggen ze wel
eens. Die individuele vrijheid werd steeds meer gewaardeerd: weg uit
de sociale controle, ruimte om je eigen ding te doen. Dat is
doorgeschoten naar egoïsme, zelfverrijking en hufterigheid. Mensen
denken recht te hebben om anderen stelselmatig te mogen beledigen of
om door hard te werken belachelijk hoge inkomens op te strijken. De
gemeenschap en wat je kunt betekenen voor de gemeenschap gaat weer
een grotere rol spelen. Sociale controle wordt weer herkend als deugd
om te zien of iemand de boel vernielt. Maar binnen een gemeenschap
zijn grote verschillen tussen mensen. Het vereist nogal wat wijsheid
om de verschillen tussen mensen te waarderen en er ruimte voor te
bieden. In groepsbesluiten kunnen de belangen van individuen geschaad
worden.
Iemand nog aanvullingen of schrapvoorstellen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten