Bewonerszelfbeheer stelt eisen aan overheid en professional

De omwenteling van een zorgende overheid naar zelfregie en zelfbeheer vraagt van ons allemaal nogal wat. Het is leuk en levert veel op, maar vraagt een nieuwe overheid, nieuwe professional en nieuwe burgers. 

Onlangs schreef ik over de lastige vraag hoe de overheid zelfbeheer moet stimuleren in buurten.De overheid wil immers de regie behouden en er moet SMART gepland worden. Dat is strijdig met zelfsturing door bewoners.
Ik pleit daarom voor de adaptieve overheid: die zich richt op de vaardigheden van bewoners en de verantwoording daar ook op inricht. Want het kost natuurlijk belastinggeld en daar moeten nuttige zaken mee gebeuren. In plaats van resultaatsturing past hier “evidence based medicine”, in plaats van een voortgangsrapport met cijfers past een overzicht van interventies. En dat kan getoetst worden niet met eindrapportages en beoordelingsgesprekken maar met intervisie, buurtbespreking of visitatie. 

Dat klinkt mooi, maar het werk zelf moet ook nog gebeuren. Daarom iets over de professional en de bewoners zelf. 

Professioneel ruimte bieden voor amateurisme.

Dat vraagt nogal wat van de nieuwe professional. Iemand die niet stuurt maar mensen helpt om tot besluiten en beweging te komen. De professional die dit wil steunen moet werken vanuit “presentie”. Daar biedt de overheid eigenlijk geen ruimte voor. De methode presentie is ontwikkeld door Andries Baart. Hij heeft daarvoor zeer succesvolle profesionals in socaal werk bestudeerd en zag hoe zij werkten. Zijn drie regels:

1. Zorg dat je erbij bent: niet met je eigen ding bezig zijn, niet bezig zijn met wat subsidiabel is, niet wat de prestatieindicator was waar je op werd afgerekend.
2. Wat je met de ander doet wordt ingegeven door de relatie met de ander. Relatie gestuurd, dichtbij.
3. Aansluiten in taal, leefwereld, logica. Dus niet bureaucratisch, wat je doet komt in afstemming tot stand, je bent met iemand, je kent diegene.

Presentie: zorgzame ethiek voor een fatsoenlijke samenleving from Alexandra Gabrielli on Vimeo.

Bewoners: werk met welbegrepen eigenbelang en ken buurtgenoten

Hoe je zou kunnen starten als bewoners? Ik vroeg het enige tijd geleden aan de beheerders van een buurthuis in Kanaleneiland. Hun tips:
1. Je kunt niets doen als je de mensen niet echt kent. Begin daarom met een inventarisatie door bewoners zelf, bel gewoon aan, ga langs, spreek aan. “Wat missen jullie nu?” Een van de bewoners spreekt zelfs over het concept van voortrollende inventarisatie: steeds weer blijven kijken wat er nodig is om nieuwe mensen te betrekken en nieuwe mensen iets te bieden.
2. Geef de mensen tijd. Vooral in het begin moet je de mensen de tijd geven: ze moeten veel zaken nog leren, “je moet je draai eerst vinden”.
3. Laat mensen vooral zaken zelf uitproberen. De keuze van de professional is van groot belang. Iemand met passie voor de bewoners, iemand die vooral kan luisteren. “Het is een ambacht om hen zelf tot besluiten te laten komen”.
4. Ga uit van welbegrepen eigenbelang. De vrijwilligers doen het werk niet om afgerekend te worden op resultaten of opdrachten te nemen van de gemeente. “Ik ben als vrijwilliger de deur uitgegaan omdat ik aan het werk wilde” zegt de een. “Je ontmoet mensen, leert ze kennen” zegt een volgende. “Je leert veel en wordt er wijzer van” zegt een volgende. “Het is leuk: de reacties van mensen, blije kinderen, je krijgt wat met elkaar”
5. Iedereen hoort erbij, iedereen kan erop vertrouwen dat met zijn of haar wensen rekening wordt gehouden. Het kost tijd om vertrouwen te winnen.

Het lijkt lastig, mijn ervaring is dat het vooral leuk is. Echt, er gaat een wereld voor je open. En in mijn buurtje dat alles zelf zonder geld van de overheid!